បរមត្ថពុទ្ធិ។ PARAMATHA BUDDHI
ព្រះពុទ្ធ ព្រះធម៌ ព្រះសង្ឃ BUDDHA DHARMA SANGHA. BOUDDHA DHAMMA SANGHA
បរមត្ថធម៌ វគ្គទី២
ខ្ញុំម្ចាស់សូមថ្វាយបង្គំព្រះត្រៃរ័ត្នជាទីគោរពដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់ស្មើរនិងជីវិតខ្ញុំម្ចាស់។សូមថ្វាយបង្គំព្រះតេជគុណជាទីគោរពសក្ការៈបូជា និងថ្លែងនៅការគោរពដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់ចំពោះមិត្តអ្នកស្ដាប់ទាំងអស់។
បរមត្ថធម៌វគ្គទី 1 ខ្ញុំបាទបានអត្ថាធិប្បាយដល់ចិត្តដែលកើតរលត់ជាបច្ច័យឲ្យចិត្តបន្តកើតឡើងរហូតដល់វោដ្ឋវណ្ណៈចិត្តដែលដែលមានកិច្ចសម្រេចឱ្យចិត្តដែលកើតបន្ទាប់ជាអកុសលឬកុសលទៅតាមកម្មដែលបានប្រព្រឹត្តពីអតីតកាល ចិត្តអកុសលនេះឬកុសលកើតបន្តគ្នា 7 ដងចិត្តចុងក្រោយរលត់ជាបច្ច័យឲ្យចិត្តតទាលម្ពណទទួលអារម្មណ៍ភវង្គចិត្តកាត់ផ្ដាច់វិថីចិត្តរូបក៏រលត់ពីពេលដែលចិត្តកើត 17 ដងរូបរលត់ម្ដង។ខ្ញុំបាទរៀបរាប់មកនេះគឺជាវិថីចិត្តមួយក្នុងចំណោមវិថីទាំង 6 ។មកដល់កន្លែងនេះខ្ញុំសុំផ្អាកសិន។បាទជឿថាមានអ្នកឆ្ងល់ច្រើនអ្នកឆ្ងល់ខ្លះលោកអាចមានសំណួរអ្នកលើកឆ្ងល់ខ្លះលោកមិនអាចមានសំណួរ ។ដូច្នេះខ្ញុំបាទរៀបរាប់ពីចិត្ត ចេតសិក រូប ដើម្បីឲ្យយល់។ បរមត្ថធម៌ ជាធម្មជាតិមានពិតប្រាកដ។ ក្រៅពីនេះគឺជាពាក្យសន្មត់ ដើម្បីលើកតម្លៃគ្នា ចែកវណ្ណៈគ្នា។ល។ ក្នុងលោកមានតែចិត្ត១២១ ចេតសិច ៥២ រូប២៨ រាប់ទាំងរូបខាងក្រៅ(សូមបញ្ជាក់ថារូបខាងក្នុងគឺក្នុងខ្លួនយើង រូបខាងក្រៅ គឺសត្វលោក និងធម្មជាតិនៅក្រៅខ្លួនយើង)នៅក្នុងលោកយើងនោះ។គ្រប់វត្ថុទាំងអស់ទាំងតូចទាំងធំ រូប 13 គឺអវិនិព្ភោគរួប៨នេះដោយគិតទាំងលក្ខណៈរបួននិងអាកាសរូបមួយ ។ ចិត្ត និងចេតសិក កើតនិងរលត់ព្រមគ្នា។ចិត្តដឹងតែអារម្មណ៍ មិនដឹងអ្វីក្រៅពីនេះ។ ចេតសិក ដឹងអារម្មណ៍ដូចចិត្តដែរ តែមានប្រតិកម្ម ទៅតាមសភាវៈនិមួយៗរបស់ ចេតសិក ដូច្នេះ ខឹង ស្រឡាញ់ ស្អប់ កំណាញ់ លោក។ល។គឺជាកិច្ចរបស់ ចេតសិក ដែលយើងច្រឡំថាគឺយើងនោះឯង។ហេតុនិងបច្ច័យយ៉ាងណាបានជាមានចក្ខុវិញ្ញាណ ខ្ញុំក៏បានជម្រាបរួចអស់ហើយ។ចក្ខុវិញ្ញាណ សោតៈវិ ញ្ញាណ ឃានវិញ្ញាណ ជីវ្ហាវិញ្ញាណ កាយវិញ្ញាណ គឺជាចិត្តដែលកើត ដែលជាវិបាកចិត្តដែលកើតរលត់ជាហេតុនិងបច្ច័យឲ្យចិត្តបន្ទាប់ទទួលអារម្មណ៍ហើយក៏រលត់ជាហេតុនិងបច្ច័យ។ឲ្យចិត្តបន្ទាប់ទទួលអារម្មណ៍ រហូតដល់សន្ធីរណៈចិត្តជាពិបាកចិត្តពិចារណាអារម្មណ៍រលត់ជាហេតុនិងបច្ច័យឲ្យវោដ្ឋវនចិត្តកាត់សេចក្តីឲ្យជាចិត្តអកុសលឬកុសលកើតរលត់ 7 ខណៈនៅក្នុង ជវនចិត្ត ដែលនិងឱ្យវិបាកចិត្តទៅអនាគត។ ដូច្នេះវិបាកចិត្ត កើតមុន ដែលជាហេតុនិងបច្ច័យឲ្យចិត្តអកុសលឬកុសលកើតហើយជាបច្ច័យឲ្យនឹងមានវិបាកចិត្តទៅអនាគត។ពេលនេះយើងឃើញថាបើពោលអោយខ្លី
គឺវីបាកជាហេតុនិងបច្ច័យឲ្យចិត្តអកុសលឬកុសលមាន ចិត្តអកុសលកុសលជាហេតុនិងបច្ច័យឲ្យវិបាកអនាគត។គេអាចនិយាយបានថាវិបាកជាហេតុនិងបច្ច័យឲ្យមានកម្មកម្មជាហេតុនិងបច្ច័យឱ្យមានវិបាកតគ្នាដែលមិនមានខាងដើមហើយក៏មិនមានទីបញ្ចប់។ទៅដល់កន្លែងនេះមិនទាន់ឃើញមានសត្វមានបុគ្គលមានតែហេតុនិងបច្ច័យ។អកុសលឬកុសលគឺជាកម្ម។មួយជាតិទៅមួយជាតិមានតែវិបាកដែលជាផលរបស់អកុសលកម្មនិងកុសលកម្មពីជាតិមុន។ជាតិនេះវិបាកជា ហេតុនិងបច្ច័យឲ្យធ្វើកម្មល្អឬកម្មអាក្រក់ដែលជាហេតុនិងបច្ច័យ ឲ្យមានវិបាកទៅអនាគត។ដូច្នេះការដែលធ្វើកម្មនិងត្រូវទទួលផលទៅអនាគត។ដូច្នេះអ្វីដែលយើងទទួលនៅក្នុងជាតិនេះមិនមានអ្វីក្រៅអំពីផលនៃអកុសលឬកុសលពីជាតិមុន។មិនមានបុគ្គលណាបង្កើតទុកឱ្យយើងទេ។តើហេតុដូចម្ដេចបានជាយើងមានរឿងនៅជម្លោះជាមួយអ្នកដទៃ?
ពិចារណា បញ្ហាទាំងអស់នៅក្នុងលោកសុទ្ធតែមានហេតុនិងបច្ច័យ។អកុសលឬកុសល វិបាកក៏តិចដែរ ដូចជាដើរទៅប៉ះនឹងដុំថ្មអាចធ្វើឱ្យយើងដួលក៏មានហេតុនិងបច្ច័យពីអតីតដូចគ្នា។ ដូចជាយើងពិសាវិញមួយស្រាប់តែអួល។ក៏ជាវិបាក ដែលយើងដឹង ដូចឥឡូវនេះក៏មានវិបាកដែរ។តែយើងមិនអាចដឹង។គ្រប់ពេលទាំងអស់គឺយើងទទួលវិបាកធ្វើកម្មជាអកុសលឬកុសលតែមិនដឹងខ្លួនវាតូចពេក។ចំណែកអ្នកដទៃក៏ត្រូវមានកម្មដែរដែលឈ្លោះជាមួយនឹងយើងគឺជាកម្មរបស់គេ។បណ្ដាលឲ្យឈ្លោះនោះឯង ដូច្នេះជម្លោះនេះគឺយើងដែលបានធ្វើអកុសលកម្មពារអតីតទើបទទួលផលក្នុងជាតិនេះ។ពេលខ្លះដោយសារអំណាចអកុសលខ្លាំងពេក។ដែលមិនមានទំនាក់ទំនងជាមួយអ្នកដទៃ អាចកម្មបណ្ដាលឲ្យធ្លាក់ក្បឿងត្រូវយើងស្លាប់ឬមួយត្រូវគ្រាប់ដែលគេបាញ់ចោរឬអ្នកដទៃមកត្រូវយើងឱ្យស្លាប់ដោយមិនដឹងខ្លួន។ហេតុអ្វីក៏ដូច្នេះ?ខ្ញុំបាទនឹងធ្វើអត្ថាធិប្បាយអំពីរូប នៅក្នុងខ្លួនយើងក៏មាន ១៣ រូបដូចជារូបនៅខាងក្រៅទាំងអស់គ្មានចន្លោះវត្ថុណាមួយ។ដូច្នេះសត្វលោកយើងនេះខុសអំពីធម្មជាតិត្រង់ដែលមានវិញ្ញាណគ្រប់គ្រង ក្រៅពីនេះដូចធម្មជាតិទាំងអស់។យើងអាចនិយាយថា ខ្លួនយើងមួយចំណែកគឺពិភពលោក។ការបើស្គាល់ខ្លួនយើងច្បាស់ ពិភពលោកក៏ស្គាល់ច្បាស់។រូបទាំងអស់មាន២៨ ឯរូប ១៣ក្នុងចំណោមរូប២៨គឺ បឋវី(ដី មិនមែនដីដែលយើងឃើញនោះ) វាយោ (ខ្យល់) តេជោ(ភ្លើង) អបោ(ទឹក) វណ្ណៈ(ពណ៌) គន្ធ(ក្លិន) រស:(រសជាតិ) ឧជ:(អាហារ) រូបទាំងប្រាំបីដែលរៀបរាប់មកនេះឈ្មោះថាអវនិព្ភោគរូប មិនអាចបែកគ្នាបានទេកើតរលត់ព្រមគ្នា។ បរិច្ឆេទ(អាកាស) និងលក្ខណៈរូបបួនគឺ ឧច្ចយ រូប១ រូបកើតដំបូង សន្តតិរូប១ រូបចំរើនឡើង ជរតារូប១ រូបគ្រាំគ្រាចុះ អនិច្ចតារូប១រូបរលត់។ពិចារណារូបមានលក្ខណៈ កើត ចម្រើន គ្រាំគ្រា រលត់ ។ខ្ញុំបានជម្រាបមកហើយថា រូប១៣ មាននៅគ្រប់ធម្មជាតិទាំងអស់ ធម្មជាតិមានជីវិតនិងធម្មជាតិមិនមានជីវិត។ដូច្នេះរបស់ទាំងអស់ត្រូវតែមានលក្ខណៈបួនដែរ។
បើគេសួរថា តើក្នុងទឹកមានភ្លើងទេ មានអ្នកសិក្សាដែលគាត់មិនបានគិតគាត់ឆ្លើយថាមិនមានទេ នៅពេលដែលគេប្រាប់ថាមានទើបគាត់នឹកឃើញថាអវិនិព្ភោគរូប ៨មិនអាចបែកគ្នាទេទើបគាត់នឹកឃើញថាក្នុងទឹកមានភ្លើង។
ខ្ញុំបាទក៏បានបង្ហោះនៅសំណួរដើម្បីជាការពិចារណានៅរូបមន្តព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ។
១ អរូបដែលមានបញ្ហា្ខន្ធដូចយើង ហេតុនិងបច្ច័យដូចម្ដេចបានជាយើងមើលមិនឃើញ?
២ ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធទាំងឡាយអាចរំលឹកជាតិឃើញគ្រប់ៗជាតិ។ហេតុនិងបច្ច័យដូចម្ដេចបានជារំលឹកបានគ្រប់ៗជាតិ។ខ្ញុំនឹងធ្វើអត្ថាធិប្បាយហើយនិងដឹងភ្លាមឬមួយក៏មានមិត្តព្រះធម៌ណាស់លោកបានដឹងហើយប៉ុន្តែលោកមិនឆ្លើយ។ ទឹកមានភ្លើង ទឹកដែលយើងហូបសព្វថ្ងៃមានភ្លើង។តែដោយសាររូបទាំងប្រាំបីទឹកមានចំណែកច្រើនជាអាណែកទើបឃើញតែទឹកជាហេតុនិងបច្ច័យឲ្យធាតុដទៃទៀតមិនអាចមើលឃើញ។ ភ្លើងក៏មានទឹក ដោយសារចំណែកភ្លើងច្រើនពេកទើបមិនអាចមើលឃើញទឹក។🌹ចំណែកអរូបដែលមានបញ្ចក្ខន្ធ ដូចជាទេវតា ប្រែត អ្នកតា ធាតុទាំង ១៣ មានធាតុខ្យល់ជាច្រើនអាណែក ដូច្នេះហើយពុំអាចមើលឃើញឡើយ។🌹ចំណែករូបដទៃដែលមានពណ៌មានពណ៌ច្រើន។ រឹងមានធាតុដីច្រើន រាវមានធាតុទឹកច្រើន ។ល។ ចំណែករូបនៅក្នុងទ្វារទាំងប្រាំដែលជាហេតុនិងបច្ច័យឲ្យមានវិញ្ញាណទៅតាមសភាវៈនៃទ្វារនីមួយៗដែលព្រះអង្គឲ្យឈ្មោះថា ទស្សក កលាប(កលាប១០) គឺ អវិនិព្ភោគ៨ ជីវិតតន្ត្រីយ៍ និង បសាទរូប តាមទ្វាររៀងខ្លួនគឺ ចក្ខបសាទរូប សោតបសាទរូប ឃានបសាទរូប ជីវ្ហាបសាទរូប កាយបសាទរូប។វិញ្ញាណដែលកើតតាមទ្វារនីមួយៗដែលមានឈ្មោះថា ចក្ខុវិញ្ញាណ សោតវិញ្ញាណ ឃានវិញ្ញាណ ជីវ្ហាវិញ្ញាណ កាយវិញ្ញាណ គឺជាចិត្តដែលប្រកបដោយចេតសិក ៧ ជាសព្វសាធារណៈសិក ៧ គឺ ផស្សៈ វេទនា សញ្ញា ចេតនា ឯកគ្គតា ជីវិតិន្រ្ទិយ មនសិការៈ វិញ្ញាណទាំង ៥ដែល ប្រកបទៅដោយ ចេតសិក៧ គឺជាបញ្ចខន្ធ ។ចិត្តដែលសម្បយុតចេតសិក៧ គឺវិញ្ញាណខន្ធ សញ្ញា គឺសញ្ញាខន្ធ វេទនាគឺវេទនាខន្ធ ផស្សៈ ចេតនា ឯកគ្គតា ទាំងបីនេះជាសង្ខារខន្ឋ រូបដែល វណ្ណៈ សំឡេង ក្លិន រសជាតិ ផោដ្ឋព្វៈ ជារូបខន្ធ បញ្ចក្ខន្ធនេះរលត់ឱ្យ បដិសប្បនចិត្តទទួលអារម្មណ៍ ដែលមានចេតសិកសម្បយុត្ត១០ គឺ ផស្សៈ វេទនា សញ្ញា ចេតនា ឯកគ្គតា ជីវិតិន្រ្ទិយ មនសិការៈ វីតិកៈ វិចារៈ អធិមោក្ខ: ចិត្តនេះរលត់ជាហេតុនិងបច្ច័យ ឱ្យសន្ធីរណចិត្តកើតឡើងទទួលអារម្មណ៍ ពិចារណា មានចេតសិកកើតរួម១០
ផស្សៈ វេទនា សញ្ញា ចេតនា ឯកគ្គតា ជីវិតិន្រ្ទិយ មនសិការៈ វីតិកៈ វិចារៈ អធិមោក្ខ:
ចិត្តនេះរលត់ទៅជាហេតុនិងបច្ច័យឲ្យកើតវោដ្ឋបនៈចិត្តទទួលអារម្មណ៍សម្រេចឱ្យចិត្តអកុសលឬកុសលកើតរលត់ ៧ ខណៈក្នុង តាមហេតុនិងបច្ច័យនៃធម៌នោះ ជវនចិត្តរលត់ទៅជាហេតុនិងបច្ច័យឱ្យតទាលម្ពណទទួលអារម្មណ៍ កើត កើតរលត់ពីដងទើបធ្លាក់ចូលភវង្គ រូបក៏រលត់ក្នុងខណៈដែលចិត្តកើតរលត់ ១៧ ខណៈ។ដូច្នេះវិថីចិត្តនៅខាងក្រៅមានប្រាំខាងក្នុងមានមួយ ដូច្នេះចិត្តដែលកើតតាមទ្វារនីមួយៗមានកិច្ចខុសគ្នាមិនអាចច្រឡំគ្នាបាន។មកដល់នេះនៅតែមិនឃើញមានសត្វបុគ្គលឃើញតែហេតុនិងបច្ច័យ ដែលឱ្យកើតចិត្តប្រាំមួយមានភារកិច្ចខុសគ្នា ចិត្ត ធ្វើទស្សនកិច្ច១ ចិត្តធ្វើសវនកិច្ច១ ធ្វើឃាយនកិច្ច១ ធ្វើសាយណ:កិច្ច១ ធ្វើផុស្សនកិច្ច១។បើយល់ថាចិត្តជាយើងនោះគឺយើងមាន៥ធ្វើកិច្ចខាងក្រៅនិងមួយធ្វើកិច្ចទទួលអារម្មណ៍នៅខាងក្នុង។ ដូច្នេះមិនមានទេសត្វបុគ្គលមានតែធម៌ទាំង៦ដែលមានហេតុនិងបច្ច័យដែលកើតរលត់រាប់មិនអស់តាំងពីដើមរហូតបច្ចុប្បន្នហើយទៅអនាគតគ្មានទីបញ្ចប់។
នៅមានតទៅមុខវែងឆ្ងាយទៀត។មិនទាន់អត្ថាធិប្បាយអំពីផ្លែក្រូចផង។សូមបញ្ជាក់ថាទ្វីទាំងប្រាំមិនអាចកើតរួមគ្នាទេ។គឺបើមានចក្ខុទ្វារ ទ្វារដទៃមិនអាចមានទេ
មកដល់កន្លែងនេះតើឃើញអ្វីដោយសង្ខេប? ឃើញធម៌ទាំងឡាយមានហេតុនិងបច្ច័យ បើមិនមានហេតុធម៌រលត់បើមានហេតុធម៌កើត។ដូចព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធសំដែងថា
យើងមកដល់អកុសលចិត្តនិងកុសលចិត្ត ទៅមុខឬថយក្រោយដោយប្រើរូបមន្តធម៌ទាំងឡាយមានហេតុនិងបច្ច័យ។ធម៌ទាំងអស់កើតរលត់កើតរលត់ពុំមានធម៌ណាដែលមិនកើតហើយមិនរលត់។កើតរលត់តាមច្បាប់ធម្មជាតិ។គឺមិនទៀង កាលបើមិនទៀងគឺជាទុក្ខ ហេតុដូចម្ដេចបានជាមិនទៀងគឺជាទុក្ខ ។បានសេចក្តីថាកំពុងតែសប្បាយស្រាប់តែក្លាយទៅជាទុក្ខ សប្បាយមានរយៈពេលខ្លីណាស់ តែបើក្លាយជាទុកវិញមានរយៈពេលយូរជាងសប្បាយ។ជីវិតប្រចាំថ្ងៃគឺប្រទះហើយ។ទុក្ខអាចមានមកពីហេតុនិងបច្ច័យមិនទៀង។ទុក្ខដែលមានហេតុនិងបច្ច័យមិនមានអ្នកណាធ្វើគឺជាអនតា។ដូច្នេះធម៌ទាំងអស់ដែលមានហេតុនិងបច្ច័យជាហេតុអោយមាន រូបមន្តអនិច្ចំ ទុក្ខំអនត្តា ដែលព្រះសាស្ដាបានសម្ដែងហើយ។ឃើញធម៌ទាំងអស់ប្រទាក់គ្នា បន្តគ្នាពីមួយទៅមួយមិនមានទីបញ្ចប់។ដូចជាទឹកសមុទ្រត្រូវនឹងកំដៅថ្ងៃ ជាហេតុនិងបច្ច័យ
ឲ្យមានចំហាយទឹក។ឈប់ប្រើពាក្យហេតុនិងបច្ច័យ។ចំហាយទឹកមានពពកក៏មាន ពពកមានភ្លៀងក៏មាន(រូបមន្តរបស់ព្រះសាស្ដា នេះមាននេះក៏មាន)ភ្លៀងមានទឹកហូរទៅទឹកអូរក៏មាន។ទឹកអូរមានទឹកអូរហូរទៅទឹកស្ទឹងក៏មានទឹកស្ទឹងមានទឹកស្ទឹងហូរទៅទឹកទំនេរក៏មានទឹកទន្លេមានហូរទៅទឹកសមុទ្រក៏មានទឹកសមុទ្រ មាន ទឹកសមុទ្រត្រូវកម្ដៅថ្ងៃក្លាយជាចំហាយទឹកក៏មាន ចំហាយទឹកមានពពកក៏មាន។សុំផ្អាកប៉ុណ្ណោះចុះវែងណាស់ហើយ។ចំណែកចេត សិក ដែលខ្ញុំបានធ្វើអត្ថាធិប្បាយតែមិនទាន់អធិប្បាយក្នុងន័យនីមួយៗខ្ញុំបាទនឹងជូនលើកក្រោយទាំង ៥២ ព្រមជាមួយនឹងវិថីចិត្ត។លើកក្រោយខ្ញុំនឹងបន្ត ចិត្តអកុសលនិងកុសល ហេតុនិងបច្ច័យមកពីអ្វី? ចម្លើយត្រូវមានច្រើនតែមានតែមួយដែលធ្វើដំណើរដល់ទីដៅ។ដូចជាទឹកភ្លៀងអាចជាហេតុនិងបច្ច័យ ឱ្យដំណាំទាំងឡាយបានដុះល្អ។និងមានច្រើនទៀត។
ខ្ញុំព្រះករុណាសូមថ្វាយបង្គំលានិងជម្រាបលា។
Analyse le Texte
ENGLISH
🇬🇧 English TranslationIntroduction: I pay the highest respect, equal to my life, to the Triple Gem. I pay homage with reverence and worship to the Venerable One and express my highest respect to all listeners.Paramattha Dhamma – Part 1 I have explained about the mind (citta) that arises and ceases, serving as a condition for subsequent cittas to arise continuously up to the determining consciousness (votthapana citta). This citta has the function of determining whether the next citta will be unwholesome (akusala) or wholesome (kusala), based on kamma performed in the past. This unwholesome or wholesome citta arises consecutively seven times. The final citta ceases, serving as a condition for the next registering consciousness (tadārammaṇa) to receive the object. The bhavanga citta is cut off, the mind-door process (manodvāra) occurs, and the body (rūpa) ceases when the citta has arisen 17 times. What I have described here is one of the six types of thought processes (vīthi). I will pause here for now.I believe many of you have doubts. Some may have questions, while others may not. Therefore, I will explain about citta (consciousness), cetasika (mental factors), and rūpa (matter) for better understanding. Paramattha Dhamma refers to ultimate realities that truly exist. Everything else is merely conventional designations for communication and classification.In the world, there are only 121 types of citta, 52 cetasikas, and 28 rūpas (including external rūpa). Please note that internal rūpa refers to the matter within our body, while external rūpa refers to other beings and nature outside ourselves. Every object, big or small, consists of 13 rūpas: the 8 inseparable rūpas (avinibbhoga rūpa) along with the four characteristics (lakkhaṇa rūpa) and space (ākāsa).Citta and cetasika arise and cease together. Citta only knows the object (ārammaṇa) and nothing else. Cetasika also knows the object like citta, but it reacts according to its individual nature. Therefore, anger, love, hatred, stinginess, etc., are functions of cetasika, which we mistakenly identify as « self ».As for how the five sense consciousnesses arise, I have already explained. The eye-consciousness, ear-consciousness, nose-consciousness, tongue-consciousness, and body-consciousness are resultant cittas (vipāka citta) that arise. Their cessation serves as a cause and condition for the next citta to receive the object, and so on, until the investigating consciousness (santīraṇa citta) arises. This cessation becomes a cause and condition for the determining consciousness (votthapana citta) to judge the object as unwholesome or wholesome. This citta then arises and ceases seven times within the javana process, which produces kammic results for the future.Thus, resultant consciousness (vipāka citta) arises first, serving as a cause and condition for unwholesome or wholesome citta to arise, which in turn becomes a condition for future resultant consciousness. So, in brief, vipāka is the cause and condition for the existence of unwholesome or wholesome citta, and unwholesome/wholesome citta is the cause and condition for future vipāka. It can be said that vipāka is the cause and condition for kamma, and kamma is the cause and condition for vipāka, cycling endlessly without a beginning or an end.At this point, no being or person is seen; only causes and conditions are observed. Unwholesome and wholesome actions are kamma. From one life to the next, only vipāka (the result of past kamma) continues. In this life, vipāka serves as a cause and condition for performing good or bad kamma, which then becomes a cause and condition for future vipāka. Therefore, the law of kamma and its fruit operates accordingly. Everything we experience in this life is solely the result of past unwholesome or wholesome kamma. No one creates this for us.Why do we have conflicts with others? Consider that all problems in the world arise from causes and conditions. Unwholesome and wholesome actions, as well as their results, are all due to past causes. For example, stumbling over a stone has its causes and conditions from the past. Similarly, suddenly feeling ill after eating is also a vipāka. We are aware of some vipākas, like the present moment, but we cannot know all of them. At all times, we are experiencing vipāka and performing kamma (unwholesome or wholesome) without realizing it because these processes are too subtle.As for others, they also have their own kamma. Conflicts with us are part of their kamma, leading to disputes. Therefore, such conflicts are the result of our past unwholesome kamma ripening in this life. Sometimes, due to the power of strong unwholesome kamma, unrelated events can occur, such as being hit by a falling tile and dying, or being struck by a stray bullet from a thief or another person, leading to death unknowingly. Why does this happen?I will now explain about rūpa. Within our body, there are 13 rūpas, just like external rūpas, without any gaps between objects. Therefore, we beings differ from inanimate nature only in that we have consciousness. Apart from this, we are like all other natural phenomena. We can say that part of ourselves is the world. Knowing ourselves clearly means knowing the world clearly.There are 28 rūpas in total. Among them, the 13 rūpas found in all things are:1.Pathavī (earth element – not the soil we see)2.Vāyo (air element)3.Tejo (fire element)4.Āpo (water element)5.Vaṇṇa (color)6.Gandha (odor)7.Rasa (taste)8.Ojā (nutritive essence) These eight are called « inseparable rūpas » (avinibbhoga rūpa) – they cannot be separated and arise and cease together.9.Pariccheda (space – ākāsa) And the four characteristic rūpas (lakkhaṇa rūpa):Upacaya rūpa (initial production)10.Santati rūpa (continuity)11.Jaratā rūpa (decay)12.Aniccatā rūpa (impermanence)13.Consider that all rūpas have the characteristics of arising, developing, decaying, and ceasing. As I mentioned, these 13 rūpas exist in all natural phenomena – both living and non-living. Therefore, all things must possess these four characteristics.If asked, « Is there fire in water? » some students who haven’t contemplated might say « no. » But when told « yes, » they remember that the eight inseparable rūpas cannot be separated, and thus realize that water does contain the fire element.I have also posted questions for contemplation based on the Buddha’s teachings:1.For formless beings (arūpa) who have the five aggregates like us, why can’t we see them?2.All Buddhas can recollect all their past lives. What causes and conditions enable them to remember every life?I will explain, and you may understand immediately, or perhaps some Dhamma friends already know but haven’t answered.Water contains fire. The water we consume daily contains fire. However, because among the eight rūpas, water has a dominant portion, we only perceive water, causing the other elements to remain invisible. Similarly, fire contains water, but because the fire portion is too dominant, we cannot perceive the water.As for formless beings with five aggregates like devas, petas, and spirits – they have a predominant portion of the air element (vāyo dhātu), making them invisible. Other rūpas with color have more color element; hard objects have more earth element; liquids have more water element, etc.The rūpas at the five sense doors, which serve as conditions for consciousness to arise according to each sense door, are called « dasaka kalāpa » (tenfold units). These consist of the eight inseparable rūpas, life faculty (jīvitindriya), and the sense-base rūpa (pasāda rūpa) corresponding to each door: eye sensitivity, ear sensitivity, nose sensitivity, tongue sensitivity, and body sensitivity.The consciousness that arises at each sense door – known as eye-consciousness, ear-consciousness, nose-consciousness, tongue-consciousness, and body-consciousness – is citta accompanied by seven universal cetasikas. These seven are: phassa (contact), vedanā (feeling), saññā (perception), cetanā (volition), ekaggatā (one-pointedness), jīvitindriya (life faculty), and manasikāra (attention). These five consciousnesses accompanied by seven cetasikas constitute the five aggregates.The citta accompanied by these seven cetasikas is the viññāṇa khandha (consciousness aggregate). Saññā is the saññā khandha (perception aggregate). Vedanā is the vedanā khandha (feeling aggregate). Phassa, cetanā, and ekaggatā together form the saṅkhāra khandha (mental formation aggregate). Rūpa such as color, sound, smell, taste, and tangible objects constitute the rūpa khandha (form aggregate).These five aggregates cease, giving rise to the receiving consciousness (paṭisandhi citta) that receives the object. This citta is accompanied by ten cetasikas: phassa, vedanā, saññā, cetanā, ekaggatā, jīvitindriya, manasikāra, vitakka (initial application), vicāra (sustained application), and adhimokkha (decision). This citta ceases and serves as a cause and condition for the investigating consciousness (santīraṇa citta) to arise and examine the object, accompanied by the same ten cetasikas.This citta ceases and becomes a cause and condition for the determining consciousness (votthapana citta) to arise, receive the object, and determine whether unwholesome or wholesome citta will arise. This citta then arises and ceases seven times according to the conditions, within the javana process. The javana citta ceases and serves as a cause and condition for the registering consciousness (tadārammaṇa) to arise and receive the object. It arises and ceases twice before falling back into bhavanga. Rūpa also ceases when citta has arisen and ceased 17 times.Thus, there are five external thought processes and one internal process. The cittas that arise at each sense door perform different functions and cannot be confused. So far, no being or person is seen – only causes and conditions that give rise to six types of citta with different functions: citta that sees, citta that hears, citta that smells, citta that tastes, and citta that touches. If we think citta is « us, » then we have five performing external functions and one receiving objects internally.Therefore, there is no being or person – only these six dhammas with causes and conditions that arise and cease endlessly from the beginningless past through the present into the endless future.There is still much more to cover. I haven’t yet explained about the orange. Please note that the five sense doors cannot operate simultaneously. If the eye door is active, other doors cannot be.At this point, what do we see in summary? We see that all dhammas have causes and conditions. Without causes, dhammas cease; with causes, dhammas arise. As the Buddha taught, we arrive at unwholesome and wholesome citta – moving forward or backward – using the principle that all dhammas have causes and conditions. All dhammas arise and cease; no dhamma exists that does not arise and cease. They arise and cease according to natural law – they are impermanent. Since they are impermanent, they are unsatisfactory. Why is the impermanent
unsatisfactory? Because when pleasure suddenly turns to pain, pleasure lasts for a very short time, while pain lasts longer. We encounter this in daily life.Suffering arises from causes and conditions that are impermanent. This suffering has no creator – it is non-self. Therefore, all dhammas that have causes and conditions lead to the formula: « aniccaṃ, dukkhaṃ, anattā » (impermanent, unsatisfactory, non-self), as taught by the Buddha.We see all dhammas interconnected, continuing from one to another without end. Like ocean water heated by the sun serving as a condition for vapor to arise; vapor serving as a condition for clouds to form; clouds serving as a condition for rain to fall; rain serving as a condition for streams to flow; streams serving as a condition for rivers to flow; rivers serving as a condition for the ocean to form; the ocean serving as a condition for vapor to arise again. (This is the Buddha’s teaching: « This exists, that exists »).I will stop here as it has become very long. As for the cetasikas that I mentioned but haven’t explained in detail, I will present all 52 in the future along with the thought processes. Next time, I will continue with unwholesome and wholesome citta – what are their causes and conditions? The answers may be many, but only one leads to the destination. Like rain serving as a condition for crops to grow well, and many other examples.I respectfully pay homage and take my leave
.
https://www.facebook.com/share/p/1DG6DoxABT
ˆ
🇫🇷 Traduction Française
Introduction :
Je rends le plus grand respect, égal à ma vie, aux Trois Joyaux. Je rends hommage avec révérence et dévotion au Vénérable et exprime mon plus grand respect à tous les auditeurs.Paramattha Dhamma – Partie 1 J’ai expliqué à propos de l’esprit (citta) qui apparaît et cesse, servant de condition pour que les cittas suivants apparaissent continuellement jusqu’à la conscience déterminante (votthapana citta). Ce citta a la fonction de déterminer si le citta suivant sera malsain (akusala) ou sain (kusala), basé sur le kamma accompli dans le passé. Ce citta malsain ou sain apparaît consécutivement sept fois. Le citta final cesse, servant de condition pour que la conscience enregistrante (tadārammaṇa) suivante reçoive l’objet. Le citta du courant de vie (bhavanga) est coupé, le processus de la porte de l’esprit (manodvāra) se produit, et le corps (rūpa) cesse lorsque le citta est apparu 17 fois. Ce que j’ai décrit ici est l’un des six types de processus de pensée (vīthi). Je vais faire une pause ici pour le moment.Je crois que beaucoup d’entre vous ont des doutes. Certains peuvent avoir des questions, tandis que d’autres non. Par conséquent, j’expliquerai le citta (conscience), le cetasika (facteurs mentaux) et le rūpa (matière) pour une meilleure compréhension. Paramattha Dhamma fait référence aux réalités ultimes qui existent véritablement. Tout le reste est simplement des désignations conventionnelles pour la communication et la classification.Dans le monde, il n’y a que 121 types de citta, 52 cetasikas et 28 rūpas (incluant le rūpa externe). Veuillez noter que le rūpa interne fait référence à la matière dans notre corps, tandis que le rūpa externe fait référence aux autres êtres et à la nature en dehors de nous-mêmes. Chaque objet, grand ou petit, consiste en 13 rūpas : les 8 rūpas inséparables (avinibbhoga rūpa) avec les quatre caractéristiques (lakkhaṇa rūpa) et l’espace (ākāsa).Citta et cetasika apparaissent et cessent ensemble. Citta connaît seulement l’objet (ārammaṇa) et rien d’autre. Cetasika connaît également l’objet comme citta, mais il réagit selon sa nature individuelle. Par conséquent, la colère, l’amour, la haine, l’avarice, etc., sont des fonctions de cetasika, que nous identifions par erreur comme étant le « soi ».Quant à la manière dont les cinq consciences sensorielles apparaissent, je l’ai déjà expliqué. La conscience visuelle, auditive, olfactive, gustative et tactile sont des cittas résultants (vipāka citta) qui apparaissent. Leur cessation sert de cause et condition pour que le citta suivant reçoive l’objet, et ainsi de suite, jusqu’à ce que la conscience investigatrice (santīraṇa citta) apparaisse. Cette cessation devient une cause et condition pour que la conscience déterminante (votthapana citta) juge l’objet comme malsain ou sain. Ce citta apparaît et cesse ensuite sept fois dans le processus javana, qui produit des résultats kammiques pour le futur.Ainsi, la conscience résultante (vipāka citta) apparaît d’abord, servant de cause et condition pour qu’un citta malsain ou sain apparaisse, qui à son tour devient une condition pour une future conscience résultante. Donc, en bref, vipāka est la cause et condition pour l’existence du citta malsain ou sain, et le citta malsain/sain est la cause et condition pour le futur vipāka. On peut dire que vipāka est la cause et condition pour le kamma, et le kamma est la cause et condition pour vipāka, cyclant sans fin sans commencement ni fin.
À ce stade, aucun être ou personne n’est vu ; seules des causes et conditions sont observées. Les actions malsaines et saines sont le kamma. D’une vie à l’autre, seul vipāka (le résultat du kamma passé) continue. Dans cette vie, vipāka sert de cause et condition pour accomplir de bons ou mauvais kamma, qui deviennent alors une cause et condition pour le futur vipāka. Par conséquent, la loi du kamma et de son fruit opère en conséquence. Tout ce que nous expérimentons dans cette vie est uniquement le résultat de kamma malsain ou sain passé. Personne ne crée cela pour nous.Pourquoi avons-nous des conflits avec les autres ? Considérez que tous les problèmes dans le monde surgissent de causes et conditions. Les actions malsaines et saines, ainsi que leurs résultats, sont tous dus à des causes passées. Par exemple, trébucher sur une pierre a ses causes et conditions du passé. De même, tomber soudainement malade après avoir mangé est aussi un vipāka. Nous sommes conscients de certains vipākas, comme le moment présent, mais nous ne pouvons pas tous les connaître. À tout moment, nous expérimentons vipāka et accomplissons kamma (malsain ou sain) sans nous en rendre compte parce que ces processus sont trop subtils.Quant aux autres, ils ont également leur propre kamma. Les conflits avec nous font partie de leur kamma, menant à des disputes. Par conséquent, de tels conflits sont le résultat de notre kamma malsain passé mûrissant dans cette vie. Parfois, en raison de la puissance d’un fort kamma malsain, des événements sans rapport peuvent survenir, comme être frappé par une tuile tombante et mourir, ou être touché par une balle perdue d’un voleur ou d’une autre personne, menant à la mort sans le savoir. Pourquoi cela arrive-t-il ?Je vais maintenant expliquer le rūpa. Dans notre corps, il y a 13 rūpas, tout comme les rūpas externes, sans aucun espace entre les objets. Par conséquent, nous les êtres différons de la nature inanimée seulement par le fait que nous avons la conscience. À part cela, nous sommes comme tous les autres phénomènes naturels. Nous pouvons dire qu’une partie de nous-mêmes est le monde. Se connaître clairement signifie connaître le monde clairement.Il y a 28 rūpas au total. Parmi eux, les 13 rūpas trouvés dans toutes les choses sont :
1.Pathavī (élément terre – pas la terre que nous voyons)2.Vāyo (élément air)3.Tejo (élément feu)4.Āpo (élément eau)5.Vaṇṇa (couleur)6.Gandha (odeur)7.Rasa (goût)8.Ojā (essence nutritive) Ces huit sont appelés « rūpas inséparables » (avinibbhoga rūpa) – ils ne peuvent être séparés et apparaissent et cessent ensemble.9.Pariccheda (espace – ākāsa) Et les quatre rūpas caractéristiques (lakkhaṇa rūpa) :Upacaya rūpa (production initiale)10.Santati rūpa (continuité)11.Jaratā rūpa (décrépitude)12.Aniccatā rūpa (impermanence)13.Considérez que tous les rūpas ont les caractéristiques d’apparition, de développement, de décrépitude et de cessation. Comme je l’ai mentionné, ces 13 rūpas existent dans tous les phénomènes naturels – vivants et non-vivants. Par conséquent, toutes les choses doivent posséder ces quatre caractéristiques.Si on demande : « Y a-t-il du feu dans l’eau ? » certains étudiants qui n’ont pas réfléchi pourraient dire « non ». Mais quand on dit « oui », ils se souviennent que les huit rūpas inséparables ne peuvent être séparés, et réalisent ainsi que l’eau contient bien l’élément feu.J’ai également posté des questions pour la contemplation basées sur les enseignements du Bouddha :
1.Pour les êtres sans forme (arūpa) qui ont les cinq agrégats comme nous, pourquoi ne pouvons-nous pas les voir ?
2.Tous les Bouddhas peuvent se souvenir de toutes leurs vies passées. Quelles causes et conditions leur permettent de se souvenir de chaque vie ?J’expliquerai, et vous compre-
J’expliquerai, et vous comprendrez peut-être immédiatement, ou peut-être que certains amis du Dhamma savent déjà mais n’ont pas répondu.L’eau contient du feu. L’eau que nous consommons quotidiennement contient du feu. Cependant, parce que parmi les huit rūpas, l’eau a une portion dominante, nous ne percevons que l’eau, causant que les autres éléments restent invisibles. De même, le feu contient de l’eau, mais parce que la portion feu est trop dominante, nous ne pouvons pas percevoir l’eau.Quant aux êtres sans forme avec cinq agrégats comme les devas, petas et esprits – ils ont une portion prédominante de l’élément air (vāyo dhātu), les rendant invisibles. D’autres rūpas avec de la couleur ont plus d’élément couleur ; lobjets durs ont plus d’élément terre ; les liquides ont plus d’élément eau, etc
Les rūpas aux cinq portes sensorielles, qui servent de conditions pour que la conscience apparaisse selon chaque porte sensorielle, sont appelés « dasaka kalāpa » (unités décuples). Ceux-ci consistent en les huit rūpas inséparables, la faculté de vie (jīvitindriya), et le rūpa de base sensorielle (pasāda rūpa) correspondant à chaque porte : sensibilité oculaire, sensibilité auditive, sensibilité olfactive, sensibilité gustative et sensibilité corporelle.La conscience qui apparaît à chaque porte sensorielle – connue comme conscience visuelle, auditive, olfactive, gustative et tactile – est citta accompagné de sept cetasikas universels. Ces sept sont : phassa (contact), vedanā (sensation), saññā (perception), cetanā (volition), ekaggatā (concentration), jīvitindriya (faculté de vie), et manasikāra (attention). Ces cinq consciences accompagnées de sept cetasikas constituent les cinq agrégats.
Le citta accompagné de ces sept cetasikas est le khandha viññāṇa (agrégat de conscience). Saññā est le khandha saññā (agrégat de perception). Vedanā est le khandha vedanā (agrégat de sensation). Phassa, cetanā et ekaggatā forment ensemble le khandha saṅkhāra (agrégat de formations mentales). Les rūpas tels que la couleur, le son, l’odeur, le goût et les objets tangibles constituent le khandha rūpa (agrégat de forme).Ces cinq agrégats cessent, donnant naissance à la conscience de réception (paṭisandhi citta) qui reçoit l’objet. Ce citta est accompagné de dix cetasikas : phassa, vedanā, saññā, cetanā, ekaggatā, jīvitindriya, manasikāra, vitakka (application initiale), vicāra (application soutenue) et adhimokkha (décision). Ce citta cesse et sert de cause et condition pour que la conscience investigatrice (santīraṇa citta) apparaisse et examine l’objet
Ce citta cesse et devient une cause et condition pour que la conscience déterminante (votthapana citta) apparaisse, reçoive l’objet et détermine si un citta malsain ou sain apparaîtra. Ce citta apparaît et cesse ensuite sept fois selon les conditions, dans le processus javana. Le citta javana cesse et sert de cause et condition pour que la conscience enregistrante (tadārammaṇa) apparaisse et reçoive l’objet. Il apparaît et cesse deux fois avant de retomber dans bhavanga. Rūpa cesse également lorsque citta est apparu et a cessé 17 fois.Ainsi, il y a cinq processus de pensée externes et un processus interne. Les cittas qui apparaissent à chaque porte sensorielle accomplissent des fonctions différentes et ne peuvent être confondus. Jusqu’ici, aucun être ou personne n’est vu – seules des causes et conditions qui donnent naissance à six types de citta avec des fonctions différentes : citta qui voit, citta qui entend, citta qui sent, citta qui goûte et citta qui touche. Si nous pensons que citta est « nous », alors nous avons cinq qui accomplissent des fonctions externes et un qui reçoit les objets en interne.
Par conséquent, il n’y a ni être ni personne – seulement ces six dhammas avec des causes et conditions qui apparaissent et cessent sans fin depuis le passé sans commencement à travers le présent dans le futur sans fin.Il y a encore beaucoup plus à couvrir. Je n’ai pas encore expliqué à propos de l’orange. Veuillez noter que les cinq portes sensorielles ne peuvent opérer simultanément. Si la porte de l’œil est active, les autres portes ne peuvent l’être.À ce stade, que voyons-nous en résumé ? Nous voyons que tous les dhammas ont des causes et conditions. Sans causes, les dhammas cessent ; avec causes, les dhammas apparaissent. Comme le Bouddha a enseigné, nous arrivons au citta malsain et sain – avançant ou reculant – utilisant le principe que tous les dhammas ont des causes et conditions. Tous les dhammas apparaissent et cessent ; aucun dhamma n’existe qui n’apparaît et ne cesse. Ils apparaissent et cessent selon la loi naturelle – ils sont impermanents. Puisqu’ils sont impermanents, ils sont insatisfaisants. Pourquoi l’impermanent est-il insatisfaisant ? Parce que quand le plaisir se transforme soudainement en douleur, le plaisir dure très peu de temps, tandis que la douleur dure plus longtemps. Nous rencontrons cela dans la vie quotidienne.
La souffrance surgit de causes et conditions qui sont impermanentes. Cette souffrance n’a pas de créateur – elle est non-soi. Par conséquent, tous les dhammas qui ont des causes et conditions mènent à la formule : « aniccaṃ, dukkhaṃ, anattā » (impermanent, insatisfaisant, non-soi), comme enseigné par le Bouddha.Nous voyons tous les dhammas interconnectés, continuant de l’un à l’autre sans fin. Comme l’eau de l’océan chauffée par le soleil servant de condition pour que la vapeur apparaisse ; la vapeur servant de condition pour que les nuages se forment ; les nuages servant de condition pour que la pluie tombe ; la pluie servant de condition pour que les ruisseaux coulent ; les ruisseaux servant de condition pour que les rivières coulent ; les rivières servant de condition pour que l’océan se forme ; l’océan servant de condition pour que la vapeur apparaisse à nouveau. (C’est l’enseignement du Bouddha : « Ceci existe, cela existe »).
Je m’arrêterai ici car c’est devenu très long. Quant aux cetasikas que j’ai mentionnés mais n’ai pas expliqués en détail, je présenterai tous les 52 dans le futur avec les processus de pensée. La prochaine fois, je continuerai avec le citta malsain et sain – quelles sont leurs causes et conditions ? Les réponses peuvent être nombreuses, mais une seule mène à la destination. Comme la pluie servant de condition pour que les cultures poussent bien, et beaucoup d’autres exemples.Je rends respectueusement hommage et prends congé.
🙏🙏🙏☸️☸️☸️🌹❤️
Analyse le texte
https://www.facebook.com/share/v/17hJwSE8zi/
បបរមត្ថពុទ្ធិ 