បរមត្ថពុទ្ធិ
PARAMATHABUDDHI
ខ្ញុំព្រះករុណាខ្ញុំម្ចាស់សូមអង្គកាយថ្វាយបង្គំព្រះត្រៃរតនៈ ជាទីគោរពដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់ស្មើនឹងជីវិត ។
ខ្ញុំព្រះករុណាខ្ញុំម្ចាស់សូមឱនកាយថ្វាយបង្គំព្រះតេជគុណជាទីគោរពសក្ការៈបូជា និងថ្លែងសេចក្តីគោរពដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់ក្រៃលែង ចំពោះមិត្តព្រះធម៌ក្មួយៗបងប្អូននឹងមិត្តអ្នកស្ដាប់ទាំងអស់។
មុននឹងធ្វើអធិប្បាយដោយលំអិតខ្ញុំបាទ។សូមអធ្យាស្រ័យ បើមានការខុសឆ្គងសូមអធ្យាស្រ័យនៅអត្ថាធិប្បាយ ទាំងនោះព្រោះជាការយល់របស់ខ្ញុំបាទផ្ទាល់នៅក្នុងរូបមន្តរបស់ព្រះសាស្ដា។នៅក្នុងគម្ពីរព្រះត្រៃបិដក ព្សម្មាសម្ពុទ្ធមិនបានបកស្រាយទេ។
ខ្ញុំបាទបានអានសៀវភៅទស្សនវិទូដែលល្បីៗ
នៅអន្តរជាតិ ភាគច្រើនលោកសរសេរមិនសូវមានការពន្យល់ទេ ទុកឱ្យអ្នកអានដោះស្រាយដោយខ្លួនឯង។មកដល់ខ្ញុំអានព្រះត្រៃបិដកព្រះសាស្ដាក៏បានសម្ដែងភាគច្រើនមិនសូវពន្យល់ដែរ។ខ្ញុំបាទបានសួរខ្លួនឯងថាហេតុដូចម្ដេចបានជាអ្នកប្រាជ្ញបណ្ឌិតទាំងនោះលោកមិនសម្ដែងសេចក្តីឲ្យចំៗ ដែលអាចធ្វើឱ្យលោកអ្នកដែលគាត់មិនចូលចិត្តអាន មានការធុញទ្រាន់?
🙏❤️🌹រូបធម៌
បរមត្ថធម៌គឺជាពាក្យបង្កើតឡើងដោយព្រះពុទ្ធត្រាស់ដឹងទាំងឡាយ ។អ្វីទៅជាបរមត្ថធម៌ គឺជាធម្មជាតិដែលមានពិតប្រាកដនៅក្នុងលោកទាំងអស់។ចំពោះលោកជាអ្នកមានឧបនិស្ស័យ ឆាប់យល់ តែមិនសូវមានឧបនិស្ស័យ ពិបាកយល់បន្តិច។ពិសោធន៍មើលបន្តិចតើអាចឃើញបរមត្ថ ធម៌ឬទេនៅពេលធម្មបរមត្ថ កំពុងប្រាកដឥឡូវនេះ។ ឈរមើលជុំវិញអ្នក តើឃើញ ឮ ដឹង អ្វីខ្លះ? ប្រាកដជាឃើញច្រើនហើយ មិនអាចរាប់បានទេ។ គឺជាការពិតហើយមកអំពីអ្នកមិនទាន់ស្គាល់អ្វីជាបរមត្ថ។មើលម្ដងទៀត បើចែកជាក្រុម តើមានប៉ុន្មានក្រុម?ក៏នៅតែរាប់មិនអស់ មានក្រុមមនុស្សប្រុសក្រុមមនុស្សស្រី ក្រុមសត្វដទៃ ក្រុមដើមឈើគ្រប់ប្រភេទ ក្រុមពពក ក្រុមផ្កាយ។ល។ដើម្បីកុំឱ្យច្រើនពេក ដោយសារវត្ថុក្នុងលោកនេះ គឺជាធម្មជាតិ ដូច្នេះនៅក្នុងធម្មជាតិនេះ មានប៉ុន្មានក្រុម ។អ្នកបានរាប់អស់ហើយមានក្រុមមនុស្សក្រុមសត្វក្រុមវត្ថុ។ដូច្នេះមិនបាច់រាប់ក្រុមនេះទៀតទេ បញ្ជូលក្រុមដែលមានលក្ខណៈសភាវៈធម៌ដូចគ្នា។បើពិចារណាឱ្យលំអិតទៅនៅក្នុងលោកនេះ មានតែ របស់ដែលមានជីវិតនិងគ្មានជីវិត។ឱ្យងាយស្រួលស្ដាប់ គឺធម្មជាតិមានជីវិតនិងធម្មជាតិមិនមានជីវិត។ធម្មជាតិទាំងពីរនេះគឺជាបរមត្ថធម៌។ក្រៅពីនេះគឺសុទ្ធតែជាពាក្យសន្មត់សម្រាប់លើតម្កើង បន្ទោសបង្អាប់គ្នា មិនមានអ្វីពិតទេ។ដោយសារសត្វលោកមានភ្នែកពីអាចមើលឃើញទៅមុខបាន។ មិនអាចមើលឃើញមុខខ្លួនឯងបាន ទើបឃើញមុខអ្នកដទៃប្រឡាក់ មិនឃើញមុខខ្លួនឯងប្រឡាក់ ។ឃើញធម្មជាតិខាងក្រៅ ដែលមានវិញ្ញាណនិងអត់វិញ្ញាណ ភ្លេចមើលខ្លួនឯងក៏ជាធម្មជាតិមានវិញ្ញាណនិងអត់មានដែរ។ គឺនាមធម៌(មានចិត្តវិញ្ញាណ)រូបធម៌(មិនមានវិញ្ញាណ)ឬ ចិត្ត ចេតសិក (មានវិញ្ញាណ) រូប(មិនមានវិញ្ញាណ) ឯបញ្ចក្ខន្ធក៏ដូចគ្នាដែរ។នៅក្នុងលោកយើងនេះបរមត្ថធម៌ គឺធម្មជាតិមានវិញ្ញាណនិងធម្មជាតិពុំមានវិញ្ញាណ។ក្រៅពីនេះគឺសុទ្ធតែជាពាក្យឲ្យមនុស្សលោកសត្វលោកវង្វេង។
#ក៏នៅតែរាប់មិនអស់ មានក្រុមមនុស្សប្រុសក្រុមមនុស្សស្រី ក្រុមសត្វដទៃ ក្រុមដើមឈើគ្រប់ប្រភេទ ក្រុមពពក ក្រុមផ្កាយ។ល។ដើម្បីកុំឱ្យច្រើនពេក ដោយសារវត្ថុក្នុងលោកនេះ គឺជាធម្មជាតិ ដូច្នេះនៅក្នុងធម្មជាតិនេះ មានប៉ុន្មានក្រុម ។អ្នកបានរាប់អស់ហើយមានក្រុមមនុស្សក្រុមសត្វក្រុមវត្ថុ។ដូច្នេះមិនបាច់រាប់ក្រុមនេះទៀតទេ បញ្ជូលក្រុមដែលមានលក្ខណៈសភាវៈធម៌ដូចគ្នា។បើពិចារណាឱ្យលំអិតទៅនៅក្នុងលោកនេះ មានតែ របស់ដែលមានជីវិតនិងគ្មានជីវិត។ឱ្យងាយស្រួលស្ដាប់ គឺធម្មជាតិមានជីវិតនិងធម្មជាតិមិនមានជីវិត។ធម្មជាតិទាំងពីរនេះគឺជាបរមត្ថធម៌។ក្រៅពីនេះគឺសុទ្ធតែជាពាក្យសន្មត់សម្រាប់លើតម្កើង បន្ទោសបង្អាប់គ្នា មិនមានអ្វីពិតទេ។ដោយសារសត្វលោកមានភ្នែកពីអាចមើលឃើញទៅមុខបាន។ មិនអាចមើលឃើញមុខខ្លួនឯងបានឈរ ទើបឃើញមុខអ្នកដទៃប្រឡាក់ មិនឃើញមុខខ្លួនឯងប្រឡាក់ ។ឃើញធម្មជាតិខាងក្រៅ ដែលមានវិញ្ញាណនិងអត់វិញ្ញាណ ភ្លេចមើលខ្លួនឯងក៏ជាធម្មជាតិមានវិញ្ញាណនិងអត់មានដែរ។ គឺនាមធម៌(មានចិត្តវិញ្ញាណ)រូបធម៌(មិនមានវិញ្ញាណ)ឬ ចិត្ត ចេតសិក (មានវិញ្ញាណ) រូប(មិនមានវិញ្ញាណ) ឯបញ្ចក្ខន្ធក៏ដូចគ្នាដែរ។នៅក្នុងលោកយើងនេះបរមត្ថធម៌ គឺធម្មជាតិមានវិញ្ញាណនិងធម្មជាតិពុំមានវិញ្ញាណ។ក្រៅពីនេះគឺសុទ្ធតែជាពាក្យឲ្យមនុស្សលោកសត្វលោកវង្វេង។
ធម៌ទាំងឡាយមានហេតុនិងបច្ច័យ
ព្រះអង្គទ្រង់សម្ដែង វត្ថុធំៗទាំងអស់។បើគេបំបែកដល់តូចបំផុតឈប់បបែកទៀតបានព្រះអង្គប្រទានឈ្មោះថា កលាប: ក្នុងកលាប:
មានរូប៨ ដែលមិនអាចបំបែកគ្នាបាន។កើតនិងរលត់យ៉ាងរហ័សមិនអាចគណនាបាន។កលាប:កើតមុននឹងរលត់កលាប: រលត់បានផ្ទេរអ្វីដែលមានមកឱ្យកលាប:ថ្មីដែលកើតឡើងហើយប្រតិបត្តិបន្តរបៀបនេះគ្មានខាងដើមហើយក៏ពុំមានទីបញ្ចប់។កលាប:ដែលមានរូប៨នោះព្រះអង្គប្រទានឈ្មោះថាអវិនិព្ភោគរូប ។ រូបទាំង នោះគឺ បឋវី(ដី) តេជោ(ភ្លើង) វាយោ (ខ្យល់) អបោ(ទឹក) វណ:(ពណ៌)
តារាងដែលដែលខ្ញុំបង្ហាញនោះគឺជាតារាងរូប ២៨ទាំងអស់ដែលយើងត្រូវពិភាក្សាសិក្សា។
រស:(រសជាតិ) ឧជ:(អាហារ)យើងដឹងហើយថាកលាប:គឺរបស់តូចបំផុតជាងគេនៅក្នុង ចក្រវាលឡ ដូច្នេះរបស់ធំៗគឺជាសំណុំរបស់កលាប:តិចឬច្រើនទៅតាមទំហំវត្ថុនោះៗ កលាប:កើតមុននឹងរលត់មានលក្ខណៈរូប៤ គឺ ឧបយ ១ រូបចាប់ផ្១ដើមកើត សន្តតិ ១ រូបចំរើន ជរតោ១ រូបគ្រាំគ្រាចុះ អនិច្ឆតា១ រូបរលត់។ដូច្នេះអវិព្ភោគរូប ៨ និង ៤ ត្រីជា ១២ដូច្នេះរូបធំៗដែលជាសំណុំកលាប: ត្រូវមានអាកាសរូប ខណ្ឌពីកលាប ទៅកលាប: ដូច្នេះរូបទាំងអស់ដែលមិនមានវិញ្ញាណគ្មានលើកលែងរូបណាមួយគឺត្រូវតែមាន ១៣រូបចាំបាច់។មកដល់កន្លែងនេះតើមានឃើញអ្វីទៀតទេ?បើមិនធ្លាប់ពិចារណានោះប្រាកដជាមិនដឹង។តែបើធ្លាប់ពិចារណាអ្វីដែលធ្លាប់ឆ្ងល់នៅក្នុងធម្មជាតិដែលមិនមានវិញ្ញាណលែងឆ្ងល់ហើយ។
ដោយសារធម្មជាតិទាំងអស់គ្មានលើកលែងត្រូវតែមានសំណុំកុលាប:រូប១៣ កើតរលត់ ដូច្នេះរបស់ធំៗក៏កើតរលត់ដូចគ្នា។តែមិនអាចមើលឃើញ។តែអាចមើលឃើញបានដោយធម្មចក្ខុគឺបញ្ញាឈប់សង្ស័យទៀតហើយ។ថែមទាំងអាចបង្កើតរូបមន្តដែលជារូបមន្តជាធាងរបស់ព្រះសាស្ដាគឺ
🙏របស់តូចៗបំផុតមានលក្ខណៈយ៉ាងណារបស់ធំដែលជាសំណុំរបស់តូចៗក៏មានលក្ខណៈដូចគ្នាដែរ។បញ្ច្រាសទៅវិញ។របស់ធំៗមានលក្ខណៈយ៉ាងណារបស់តូចៗ។ដែលផ្សំឲ្យកើតទៅជារបស់ធំៗក៏មានលក្ខណៈដូចគ្នា។🙏
ចំណែក ឯកលាប:ដែលព្រះអង្ម្ដែងជារបស់តូចជាងគេបំផុត ជឿដែរឬទេ? ជឿដោយសារព្រះអង្គជាអ្នកត្រាស់ដឹងឬក៏ជឿដោយព្រះអង្គជាអ្នកត្រាស់ដឹងនិងឃើញច្បាស់ដោយខ្លួនឯងដែរ។មិនមានអ្វីឲ្យពិបាកទេ ចំពោះលោកអ្នកដែលចូលចិត្តពិចារណាយ៉ាងជ្រៅបំផុត។ព្រះអង្គបានសម្ដែងហើយថារូប ៨ បែកគ្នាមិនបានទេ ។បើសិនជាបុគ្គលនោះគាត់ឆាប់ភ្លេចសូម្បីតែសំណួរថាក្នុងភ្លើងមានទកឬទេឬក្នុងទឹកមានភ្លើងឬទេគាត់ភ្លេចបាត់ទៅហើយ។ច្បាស់ជាពុំអាចឆ្លើយត្រូវ។
វិស័យរូប ៣ គឺ ពណ៌ ក្លិន រសជាតិមាននៅគ្រប់វត្ថុទាំងអស់មិនមានវត្ថុណាគ្មានរូបទាំងបីនេះឡើយ។បញ្ជាក់ឲ្យដឹងថាពិតប្រាកដណាស់កលាប :
ជារបស់តូចជាងគេបំផុតមិនអាចប្រកែកបាន។អ្នកវិទ្យាសាស្រ្តសួរថាដូច្នេះអ្នកទាត់ចោលអ្វីដែលវិទ្យាសាស្ត្ររកឃើញ ដូចជាអាតូមតើយល់យ៉ាងដូចម្ដេចដែរព្រះពុទ្ធយល់ដល់ទីជម្រៅអាយវិទ្យាសាស្រ្តមិនទាន់យល់ដល់ទីជម្រៅរបស់ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធឡើយ។មិនមែនមិនទទួលស្គាល់ទេ។តែដឹងថាមិនទាន់ដល់ទីកន្លែងដែលទៅដល់។Atome នៅធំណាស់ បើសិនជាអ្នកមានប្រដាប់ ស្រង់ក្លិនដឹងរសជាតិនោះអ្នកនឹងដឹងច្បាស់ថាអាតូមក៏មានធាតុអស់ទាំងនេះដែរ។វិទ្យាសាស្ត្រនិងត្រឹមតែផលតែហេតុដែលនៅឆ្ងាយៗវិទ្យាសាស្ត្រមិនអាចដឹងបានឡើយ។ ដូចជាសំណួរសួរថាហេតុអ្វីបានជាមានបញ្ញា ។គាត់ឆ្លើយថាមកពីពូជមកពីខួរក្បាលមកពីចំណីអាហារទើបឱ្យមានបញ្ញា។សំណួរសួរទៀតចុះបើបងប្អូនពីរនាក់ ភ្លោះ ជីវិតចង់ប្រហាក់ប្រហែលគ្នាតើមានបញ្ញាដូចគ្នាឬទេ?អំបិលមិញមានប្រសាសន៍ថាមានពូជ ជំនីអាហារខួរក្បាលកើតមកល្អ។
តាមការពិតមិនមែនខួរក្បាលល្អឲ្យមានបញ្ញានោះទគឺមានបញ្ញាទើបបញ្ញារចនាខួរក្បាលឱ្យមានសណ្ឋាន។ ព្រះពុទ្ធលោកសម្ដែងថាចិត្តជាប្រធាន ឯបញ្ញាគឺជាការសន្សំពីមួយជាតិទៅជាតិបើគ្មានការសន្សំទេបញ្ញាក៏មិនសូវមានដែរ។វិទ្យាសាស្រ្តលោកមិនដឹងទេថាបញ្ញានេះមកពីណាព្រោះគាត់មិនយល់ថាមានការបន្តជាតិពីមួយទៅមួយ។
ក៏មិនមែនប្រឌិតក៏មិនមែន
មានគ្រូអភិធម្មម្នាក់គាត់ចូលចិត្តពិចារណាក្នុងធម្មជាតិគាត់បានទៅជាមួយនឹងនិស្សិតជាច្រើន។ដើម្បីសិក្សានៅក្នុងធម្មជាតិ។
ពេលទៅដល់កន្លែងមួយគាត់ឃើញដើមស្វាយនិងផ្លែស្វាយទុំមួយ។គាត់ក៏ចង្អុលថាតើឃើញអ្វីនៅក្នុងផ្លែស្វាយ។និស្សិតម្នាក់ឆ្លើយថាឃើញផ្លែស្វាយ និស្សិតម្នាក់ទៀតឆ្លើយថា ផ្លែស្វាយមានទាល់តែមានអ្នកបេះ និស្សិតម្នាក់និយាយថាផ្លែស្វាយមានទាល់តែមានអ្នកឃើញ។ការសន្ទនាធម៌ក៏បន្ត។ពេលនោះគាត់បានធ្វើសំណួរទៅសិស្សពីរនាក់។ដែលមិនទាន់ឆ្លើយ។
សិស្សទីមួយឆ្លើយថាការពិពណ៌នាអំពីមិត្តទាំងអស់ត្រឹមត្រូវទាំងអស់។តែមិនមែនត្រឹមនេះទេ គាត់ក៏បន្តទៅទៀតផ្លែស្វាយមាន មកពីផ្កាស្វាយមាន ផ្កាស្វាយមាន មកពីធាងស្វាយក៍មាន ធាងស្វាយមានមកពីដើមស្វាយក៏មាន ដើមស្វាយមានមកពីឬសស្វាយក៏មាន ឬសស្វាយមានមកពីគ្រាប់ស្វាយក៏មាន គ្រាប់ស្វាយមានមកពីស្វាយទុំក៏មាន។
ចុះកូនម្នាក់ទៀតនោះយល់យ៉ាងដូចម្ដេចដែរ។
និស្សិតនោះឆ្លើយថាយល់ដូចនឹងមិត្តដែរចាប់ពីផ្លែស្វាយរហូតមកដល់ឬសស្វាយ ឬសស្វាយមានមកពីមានគ្រាប់ស្វាយក៏មាន គ្រាប់ស្វាយមានមកពីមានមនុស្សយកមកដាំក៏មាន មនុស្សអ្នកដាំមាន មកពីមានជាតិមាន ជាតិមានមកពីមានភព ភពមានមកពីឧបាទាន មាន ឧបាទានមានមកពីតណ្ហា តណ្ហាមានមកពីវេទនា វេទនាមាន មកពីផស្សៈ ផស្សៈ មានមកពីអាយតនៈ អាយតនៈមានមកមកពីនាមធម៌រូបធម៌មាន នាមធម៌រូបធម៌មានមកពីវិញ្ញាណមាន វិញ្ញាណមានមកអំពីសង្ខារមាន សង្ខារមានមកអំពីអវិជ្ជា។ល។មានតទៅទៀតដែលជាផលរបស់អវិជ្ជាគឺ ទុក្ខសច្ចៈ សមទយៈសច្ចៈ។ កាមភព រូបភព អរូបភព កិលេសវដ្ត កម្មវដ្ត វិបាកវដ្ត។ល។
លោកគ្រូលោកសប្បាយចិត្តដោយឃើញនិស្សិតរបស់លោកឆ្លើយត្រូវតាមអធ្យាស្រ័យរាងខ្លួន។
នៅពេលត្រឡប់មកវិញគាត់ឈាងចូលទៅកន្លែងសិក្សា
គាត់ឃើញព្រះត្រៃបិដក គាត់យកមកសួរសំណួរនិស្សិតជាសំណួរចុងក្រោយ។ តើឃើញអ្វីខ្លះនៅក្នុងព្រះត្រៃបិដក។
និស្សិតម្នាក់ៗឆ្លើយតាមអធ្យាស្រ័យរាងខ្លួន។
គាត់ងាកមកសួរនិស្សិតរបស់គាត់ដែលបានធ្វើអត្ថាធិប្បាយអំពីផ្លែស្វាយ។កូនឯងមិនដែលឃើញឆ្លើយមុនគេទេ តើឃើញអ្វីខ្លះដែរក្នុងព្រះត្រៃបិដក់។
ធម៌ទាំងឡាយមានហេតុនិងបច្ច័យ។
ហេតុនិងបច្ច័យគ្រប់ហើយធម៌នោះត្រូវតែកើតមិនអាចឃាឃាំងបានឡើយ។
បើហេតុនិងបច្ច័យមិនទាន់មានឬគ្រប់គ្រាន់ ចង់ឱ្យធម៌នោះកើតមិនអាចកើតបានឡើយ។ខ្ញុំព្រះករុណាខ្ញុំម្ចាស់សូមអង្គកាយថ្វាយបង្គំព្រះត្រៃរតនៈ ជាទីគោរពដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់ស្មើនឹងជីវិត ។
ខ្ញុំព្រះករុណាខ្ញុំម្ចាស់សូមឱនកាយថ្វាយបង្គំព្រះតេជគុណជាទីគោរពសក្ការៈបូជា និងថ្លែងសេចក្តីគោរពដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់ក្រៃលែង ចំពោះមិត្តព្រះធម៌ក្មួយៗបងប្អូននឹងមិត្តអ្នកស្ដាប់ទាំងអស់។
មុននឹងធ្វើអធិប្បាយដោយលំអិតខ្ញុំបាទ។សូមអធ្យាស្រ័យ បើមានការខុសឆ្គងសូមអធ្យាស្រ័យនៅអត្ថាធិប្បាយ ទាំងនោះព្រោះជាការយល់របស់ខ្ញុំបាទផ្ទាល់នៅក្នុងរូបមន្តរបស់ព្រះសាស្ដា។នៅក្នុងគម្ពីរព្រះត្រៃបិដក ព្សម្មាសម្ពុទ្ធមិនបានបកស្រាយទេ។
ខ្ញុំបាទបានអានសៀវភៅទស្សនវិទូដែលល្បីៗ
នៅអន្តរជាតិ ភាគច្រើនលោកសរសេរមិនសូវមានការពន្យល់ទេ ទុកឱ្យអ្នកអានដោះស្រាយដោយខ្លួនឯង។មកដល់ខ្ញុំអានព្រះត្រៃបិដកព្រះសាស្ដាក៏បានសម្ដែងភាគច្រើនមិនសូវពន្យល់ដែរ។ខ្ញុំបាទបានសួរខ្លួនឯងថាហេតុដូចម្ដេចបានជាអ្នកប្រាជ្ញបណ្ឌិតទាំងនោះលោកមិនសម្ដែងសេចក្តីឲ្យចំៗ ដែលអាចធ្វើឱ្យលោកអ្នកដែលគាត់មិនចូលចិត្តអាន មានការធុញទ្រាន់?
🙏❤️🌹រូបធម៌
បរមត្ថធម៌គឺជាពាក្យបង្កើតឡើងដោយព្រះពុទ្ធត្រាស់ដឹងទាំងឡាយ ។អ្វីទៅជាបរមត្ថធម៌ គឺជាធម្មជាតិដែលមានពិតប្រាកដនៅក្នុងលោកទាំងអស់។ចំពោះលោកជាអ្នកមានឧបនិស្ស័យ ឆាប់យល់ តែមិនសូវមានឧបនិស្ស័យ ពិបាកយល់បន្តិច។ពិសោធន៍មើលបន្តិចតើអាចឃើញបរមត្ថ ធម៌ឬទេនៅពេលធម្មបរមត្ថ កំពុងប្រាកដឥឡូវនេះ។ ឈរមើលជុំវិញអ្នក តើឃើញ ឮ ដឹង អ្វីខ្លះ? ប្រាកដជាឃើញច្រើនហើយ មិនអាចរាប់បានទេ។ គឺជាការពិតហើយមកអំពីអ្នកមិនទាន់ស្គាល់អ្វីជាបរមត្ថ។មើលម្ដងទៀត បើចែកជាក្រុម តើមានប៉ុន្មានក្រុម?ក៏នៅតែរាប់មិនអស់ មានក្រុមមនុស្សប្រុសក្រុមមនុស្សស្រី ក្រុមសត្វដទៃ ក្រុមដើមឈើគ្រប់ប្រភេទ ក្រុមពពក ក្រុមផ្កាយ។ល។ដើម្បីកុំឱ្យច្រើនពេក ដោយសារវត្ថុក្នុងលោកនេះ គឺជាធម្មជាតិ ដូច្នេះនៅក្នុងធម្មជាតិនេះ មានប៉ុន្មានក្រុម ។អ្នកបានរាប់អស់ហើយមានក្រុមមនុស្សក្រុមសត្វក្រុមវត្ថុ។ដូច្នេះមិនបាច់រាប់ក្រុមនេះទៀតទេ បញ្ជូលក្រុមដែលមានលក្ខណៈសភាវៈធម៌ដូចគ្នា។បើពិចារណាឱ្យលំអិតទៅនៅក្នុងលោកនេះ មានតែ របស់ដែលមានជីវិតនិងគ្មានជីវិត។ឱ្យងាយស្រួលស្ដាប់ គឺធម្មជាតិមានជីវិតនិងធម្មជាតិមិនមានជីវិត។ធម្មជាតិទាំងពីរនេះគឺជាបរមត្ថធម៌។ក្រៅពីនេះគឺសុទ្ធតែជាពាក្យសន្មត់សម្រាប់លើតម្កើង បន្ទោសបង្អាប់គ្នា មិនមានអ្វីពិតទេ។ដោយសារសត្វលោកមានភ្នែកពីអាចមើលឃើញទៅមុខបាន។ មិនអាចមើលឃើញមុខខ្លួនឯងបាន ទើបឃើញមុខអ្នកដទៃប្រឡាក់ មិនឃើញមុខខ្លួនឯងប្រឡាក់ ។ឃើញធម្មជាតិខាងក្រៅ ដែលមានវិញ្ញាណនិងអត់វិញ្ញាណ ភ្លេចមើលខ្លួនឯងក៏ជាធម្មជាតិមានវិញ្ញាណនិងអត់មានដែរ។ គឺនាមធម៌(មានចិត្តវិញ្ញាណ)រូបធម៌(មិនមានវិញ្ញាណ)ឬ ចិត្ត ចេតសិក (មានវិញ្ញាណ) រូប(មិនមានវិញ្ញាណ) ឯបញ្ចក្ខន្ធក៏ដូចគ្នាដែរ។នៅក្នុងលោកយើងនេះបរមត្ថធម៌ គឺធម្មជាតិមានវិញ្ញាណនិងធម្មជាតិពុំមានវិញ្ញាណ។ក្រៅពីនេះគឺសុទ្ធតែជាពាក្យឲ្យមនុស្សលោកសត្វលោកវង្វេង។
#ក៏នៅតែរាប់មិនអស់ មានក្រុមមនុស្សប្រុសក្រុមមនុស្សស្រី ក្រុមសត្វដទៃ ក្រុមដើមឈើគ្រប់ប្រភេទ ក្រុមពពក ក្រុមផ្កាយ។ល។ដើម្បីកុំឱ្យច្រើនពេក ដោយសារវត្ថុក្នុងលោកនេះ គឺជាធម្មជាតិ ដូច្នេះនៅក្នុងធម្មជាតិនេះ មានប៉ុន្មានក្រុម ។អ្នកបានរាប់អស់ហើយមានក្រុមមនុស្សក្រុមសត្វក្រុមវត្ថុ។ដូច្នេះមិនបាច់រាប់ក្រុមនេះទៀតទេ បញ្ជូលក្រុមដែលមានលក្ខណៈសភាវៈធម៌ដូចគ្នា។បើពិចារណាឱ្យលំអិតទៅនៅក្នុងលោកនេះ មានតែ របស់ដែលមានជីវិតនិងគ្មានជីវិត។ឱ្យងាយស្រួលស្ដាប់ គឺធម្មជាតិមានជីវិតនិងធម្មជាតិមិនមានជីវិត។ធម្មជាតិទាំងពីរនេះគឺជាបរមត្ថធម៌។ក្រៅពីនេះគឺសុទ្ធតែជាពាក្យសន្មត់សម្រាប់លើតម្កើង បន្ទោសបង្អាប់គ្នា មិនមានអ្វីពិតទេ។ដោយសារសត្វលោកមានភ្នែកពីអាចមើលឃើញទៅមុខបាន។ មិនអាចមើលឃើញមុខខ្លួនឯងបានឈរ ទើបឃើញមុខអ្នកដទៃប្រឡាក់ មិនឃើញមុខខ្លួនឯងប្រឡាក់ ។ឃើញធម្មជាតិខាងក្រៅ ដែលមានវិញ្ញាណនិងអត់វិញ្ញាណ ភ្លេចមើលខ្លួនឯងក៏ជាធម្មជាតិមានវិញ្ញាណនិងអត់មានដែរ។ គឺនាមធម៌(មានចិត្តវិញ្ញាណ)រូបធម៌(មិនមានវិញ្ញាណ)ឬ ចិត្ត ចេតសិក (មានវិញ្ញាណ) រូប(មិនមានវិញ្ញាណ) ឯបញ្ចក្ខន្ធក៏ដូចគ្នាដែរ។នៅក្នុងលោកយើងនេះបរមត្ថធម៌ គឺធម្មជាតិមានវិញ្ញាណនិងធម្មជាតិពុំមានវិញ្ញាណ។ក្រៅពីនេះគឺសុទ្ធតែជាពាក្យឲ្យមនុស្សលោកសត្វលោកវង្វេង។
ធម៌ទាំងឡាយមានហេតុនិងបច្ច័យ
ព្រះអង្គទ្រង់សម្ដែង វត្ថុធំៗទាំងអស់។បើគេបំបែកដល់តូចបំផុតឈប់បបែកទៀតបានព្រះអង្គប្រទានឈ្មោះថា កលាប: ក្នុងកលាប:
មានរូប៨ ដែលមិនអាចបំបែកគ្នាបាន។កើតនិងរលត់យ៉ាងរហ័សមិនអាចគណនាបាន។កលាប:កើតមុននឹងរលត់កលាប: រលត់បានផ្ទេរអ្វីដែលមានមកឱ្យកលាប:ថ្មីដែលកើតឡើងហើយប្រតិបត្តិបន្តរបៀបនេះគ្មានខាងដើមហើយក៏ពុំមានទីបញ្ចប់។កលាប:ដែលមានរូប៨នោះព្រះអង្គប្រទានឈ្មោះថាអវិនិព្ភោគរូប ។ រូបទាំង នោះគឺ បឋវី(ដី) តេជោ(ភ្លើង) វាយោ (ខ្យល់) អបោ(ទឹក) វណ:(ពណ៌)
តារាងដែលដែលខ្ញុំបង្ហាញនោះគឺជាតារាងរូប ២៨ទាំងអស់ដែលយើងត្រូវពិភាក្សាសិក្សា។
រស:(រសជាតិ) ឧជ:(អាហារ)យើងដឹងហើយថាកលាប:គឺរបស់តូចបំផុតជាងគេនៅក្នុង ចក្រវាលឡ ដូច្នេះរបស់ធំៗគឺជាសំណុំរបស់កលាប:តិចឬច្រើនទៅតាមទំហំវត្ថុនោះៗ កលាប:កើតមុននឹងរលត់មានលក្ខណៈរូប៤ គឺ ឧបយ ១ រូបចាប់ផ្១ដើមកើត សន្តតិ ១ រូបចំរើន ជរតោ១ រូបគ្រាំគ្រាចុះ អនិច្ឆតា១ រូបរលត់។ដូច្នេះអវិព្ភោគរូប ៨ និង ៤ ត្រីជា ១២ដូច្នេះរូបធំៗដែលជាសំណុំកលាប: ត្រូវមានអាកាសរូប ខណ្ឌពីកលាប ទៅកលាប: ដូច្នេះរូបទាំងអស់ដែលមិនមានវិញ្ញាណគ្មានលើកលែងរូបណាមួយគឺត្រូវតែមាន ១៣រូបចាំបាច់។មកដល់កន្លែងនេះតើមានឃើញអ្វីទៀតទេ?បើមិនធ្លាប់ពិចារណានោះប្រាកដជាមិនដឹង។តែបើធ្លាប់ពិចារណាអ្វីដែលធ្លាប់ឆ្ងល់នៅក្នុងធម្មជាតិដែលមិនមានវិញ្ញាណលែងឆ្ងល់ហើយ។
ដោយសារធម្មជាតិទាំងអស់គ្មានលើកលែងត្រូវតែមានសំណុំកុលាប:រូប១៣ កើតរលត់ ដូច្នេះរបស់ធំៗក៏កើតរលត់ដូចគ្នា។តែមិនអាចមើលឃើញ។តែអាចមើលឃើញបានដោយធម្មចក្ខុគឺបញ្ញាឈប់សង្ស័យទៀតហើយ។ថែមទាំងអាចបង្កើតរូបមន្តដែលជារូបមន្តជាធាងរបស់ព្រះសាស្ដាគឺ
🙏របស់តូចៗបំផុតមានលក្ខណៈយ៉ាងណារបស់ធំដែលជាសំណុំរបស់តូចៗក៏មានលក្ខណៈដូចគ្នាដែរ។បញ្ច្រាសទៅវិញ។របស់ធំៗមានលក្ខណៈយ៉ាងណារបស់តូចៗ។ដែលផ្សំឲ្យកើតទៅជារបស់ធំៗក៏មានលក្ខណៈដូចគ្នា។🙏
ចំណែក ឯកលាប:ដែលព្រះអង្ម្ដែងជារបស់តូចជាងគេបំផុត ជឿដែរឬទេ? ជឿដោយសារព្រះអង្គជាអ្នកត្រាស់ដឹងឬក៏ជឿដោយព្រះអង្គជាអ្នកត្រាស់ដឹងនិងឃើញច្បាស់ដោយខ្លួនឯងដែរ។មិនមានអ្វីឲ្យពិបាកទេ ចំពោះលោកអ្នកដែលចូលចិត្តពិចារណាយ៉ាងជ្រៅបំផុត។ព្រះអង្គបានសម្ដែងហើយថារូប ៨ បែកគ្នាមិនបានទេ ។បើសិនជាបុគ្គលនោះគាត់ឆាប់ភ្លេចសូម្បីតែសំណួរថាក្នុងភ្លើងមានទកឬទេឬក្នុងទឹកមានភ្លើងឬទេគាត់ភ្លេចបាត់ទៅហើយ។ច្បាស់ជាពុំអាចឆ្លើយត្រូវ។
វិស័យរូប ៣ គឺ ពណ៌ ក្លិន រសជាតិមាននៅគ្រប់វត្ថុទាំងអស់មិនមានវត្ថុណាគ្មានរូបទាំងបីនេះឡើយ។បញ្ជាក់ឲ្យដឹងថាពិតប្រាកដណាស់កលាប :
ជារបស់តូចជាងគេបំផុតមិនអាចប្រកែកបាន។អ្នកវិទ្យាសាស្រ្តសួរថាដូច្នេះអ្នកទាត់ចោលអ្វីដែលវិទ្យាសាស្ត្ររកឃើញ ដូចជាអាតូមតើយល់យ៉ាងដូចម្ដេចដែរព្រះពុទ្ធយល់ដល់ទីជម្រៅអាយវិទ្យាសាស្រ្តមិនទាន់យល់ដល់ទីជម្រៅរបស់ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធឡើយ។មិនមែនមិនទទួលស្គាល់ទេ។តែដឹងថាមិនទាន់ដល់ទីកន្លែងដែលទៅដល់។Atome នៅធំណាស់ បើសិនជាអ្នកមានប្រដាប់ ស្រង់ក្លិនដឹងរសជាតិនោះអ្នកនឹងដឹងច្បាស់ថាអាតូមក៏មានធាតុអស់ទាំងនេះដែរ។វិទ្យាសាស្ត្រនិងត្រឹមតែផលតែហេតុដែលនៅឆ្ងាយៗវិទ្យាសាស្ត្រមិនអាចដឹងបានឡើយ។ ដូចជាសំណួរសួរថាហេតុអ្វីបានជាមានបញ្ញា ។គាត់ឆ្លើយថាមកពីពូជមកពីខួរក្បាលមកពីចំណីអាហារទើបឱ្យមានបញ្ញា។សំណួរសួរទៀតចុះបើបងប្អូនពីរនាក់ ភ្លោះ ជីវិតចង់ប្រហាក់ប្រហែលគ្នាតើមានបញ្ញាដូចគ្នាឬទេ?អំបិលមិញមានប្រសាសន៍ថាមានពូជ ជំនីអាហារខួរក្បាលកើតមកល្អ។
តាមការពិតមិនមែនខួរក្បាលល្អឲ្យមានបញ្ញានោះទគឺមានបញ្ញាទើបបញ្ញារចនាខួរក្បាលឱ្យមានសណ្ឋាន។ ព្រះពុទ្ធលោកសម្ដែងថាចិត្តជាប្រធាន ឯបញ្ញាគឺជាការសន្សំពីមួយជាតិទៅជាតិបើគ្មានការសន្សំទេបញ្ញាក៏មិនសូវមានដែរ។វិទ្យាសាស្រ្តលោកមិនដឹងទេថាបញ្ញានេះមកពីណាព្រោះគាត់មិនយល់ថាមានការបន្តជាតិពីមួយទៅមួយ។
ក៏មិនមែនប្រឌិតក៏មិនមែន
មានគ្រូអភិធម្មម្នាក់គាត់ចូលចិត្តពិចារណាក្នុងធម្មជាតិគាត់បានទៅជាមួយនឹងនិស្សិតជាច្រើន។ដើម្បីសិក្សានៅក្នុងធម្មជាតិ។
ពេលទៅដល់កន្លែងមួយគាត់ឃើញដើមស្វាយនិងផ្លែស្វាយទុំមួយ។គាត់ក៏ចង្អុលថាតើឃើញអ្វីនៅក្នុងផ្លែស្វាយ។និស្សិតម្នាក់ឆ្លើយថាឃើញផ្លែស្វាយ និស្សិតម្នាក់ទៀតឆ្លើយថា ផ្លែស្វាយមានទាល់តែមានអ្នកបេះ និស្សិតម្នាក់និយាយថាផ្លែស្វាយមានទាល់តែមានអ្នកឃើញ។ការសន្ទនាធម៌ក៏បន្ត។ពេលនោះគាត់បានធ្វើសំណួរទៅសិស្សពីរនាក់។ដែលមិនទាន់ឆ្លើយ។
សិស្សទីមួយឆ្លើយថាការពិពណ៌នាអំពីមិត្តទាំងអស់ត្រឹមត្រូវទាំងអស់។តែមិនមែនត្រឹមនេះទេ គាត់ក៏បន្តទៅទៀតផ្លែស្វាយមាន មកពីផ្កាស្វាយមាន ផ្កាស្វាយមាន មកពីធាងស្វាយក៍មាន ធាងស្វាយមានមកពីដើមស្វាយក៏មាន ដើមស្វាយមានមកពីឬសស្វាយក៏មាន ឬសស្វាយមានមកពីគ្រាប់ស្វាយក៏មាន គ្រាប់ស្វាយមានមកពីស្វាយទុំក៏មាន។
ចុះកូនម្នាក់ទៀតនោះយល់យ៉ាងដូចម្ដេចដែរ។
និស្សិតនោះឆ្លើយថាយល់ដូចនឹងមិត្តដែរចាប់ពីផ្លែស្វាយរហូតមកដល់ឬសស្វាយ ឬសស្វាយមានមកពីមានគ្រាប់ស្វាយក៏មាន គ្រាប់ស្វាយមានមកពីមានមនុស្សយកមកដាំក៏មាន មនុស្សអ្នកដាំមាន មកពីមានជាតិមាន ជាតិមានមកពីមានភព ភពមានមកពីឧបាទាន មាន ឧបាទានមានមកពីតណ្ហា តណ្ហាមានមកពីវេទនា វេទនាមាន មកពីផស្សៈ ផស្សៈ មានមកពីអាយតនៈ អាយតនៈមានមកមកពីនាមធម៌រូបធម៌មាន នាមធម៌រូបធម៌មានមកពីវិញ្ញាណមាន វិញ្ញាណមានមកអំពីសង្ខារមាន សង្ខារមានមកអំពីអវិជ្ជា។ល។មានតទៅទៀតដែលជាផលរបស់អវិជ្ជាគឺ ទុក្ខសច្ចៈ សមទយៈសច្ចៈ។ កាមភព រូបភព អរូបភព កិលេសវដ្ត កម្មវដ្ត វិបាកវដ្ត។ល។
លោកគ្រូលោកសប្បាយចិត្តដោយឃើញនិស្សិតរបស់លោកឆ្លើយត្រូវតាមអធ្យាស្រ័យរាងខ្លួន។
នៅពេលត្រឡប់មកវិញគាត់ឈាងចូលទៅកន្លែងសិក្សា
គាត់ឃើញព្រះត្រៃបិដក គាត់យកមកសួរសំណួរនិស្សិតជាសំណួរចុងក្រោយ។ តើឃើញអ្វីខ្លះនៅក្នុងព្រះត្រៃបិដក។
និស្សិតម្នាក់ៗឆ្លើយតាមអធ្យាស្រ័យរាងខ្លួន។
គាត់ងាកមកសួរនិស្សិតរបស់គាត់ដែលបានធ្វើអត្ថាធិប្បាយអំពីផ្លែស្វាយ។កូនឯងមិនដែលឃើញឆ្លើយមុនគេទេ តើឃើញអ្វីខ្លះដែរក្នុងព្រះត្រៃបិដក់។
ធម៌ទាំងឡាយមានហេតុនិងបច្ច័យ។
ហេតុនិងបច្ច័យគ្រប់ហើយធម៌នោះត្រូវតែកើតមិនអាចឃាឃាំងបានឡើយ។
បើហេតុនិងបច្ច័យមិនទាន់មានឬគ្រប់គ្រាន់ ចង់ឱ្យធម៌នោះកើតមិនអាចកើតបានឡើយ។
សង្ខេបអត្ថបទ
សង្ខេបជាភាសាខ្មែរ
ឈ្មោះសង្ខេប៖ «ច្បាប់ធម្មជាតិរបស់កលាប និងបរមត្ថធម៌»
អត្ថាធិប្បាយនេះបង្ហាញថា ពិភពលោកអាចបែងចែកជា ធម្មជាតិមានជីវិត និងមិនមានជីវិត។ ក្លាយជាបរមត្ថធម៌ពិតប្រាកដ។ បន្ថែមទៀត ព្រះពុទ្ធសម្ដែងពី កលាប ជាធាតុតូចបំផុត (រូប៨ និងរូប១៣) ដែលបង្កើតវត្ថុធំៗ។ គោលការណ៍សំខាន់៖ របស់តូចនិងធំមានលក្ខណៈដូចគ្នា ហើយគ្រប់យ៉ាងកើតដោយហេតុ-បច្ច័យ។
ENGLISH
English translationI respectfully pay homage to the Triple Gem, the most venerable object of reverence equal to life itself.I respectfully pay homage to the Buddha’s virtues, with highest veneration and heartfelt respect to my fellow Dhamma-friends, brothers and sisters, and to all listeners.Before I explain in detail, please forgive me: if there are mistakes in these expositions, please excuse them, because they are my own understandings within the formulas of the Buddha’s teaching; the canonical Tipiṭaka itself does not always provide full explanations. I have read many well-known philosophical books internationally; most authors do not give extended explanations, leaving readers to resolve things for themselves. When I read the Tipiṭaka and the teaching of the Blessed One, much is also not elaborated. I asked myself why these learned scholars and scholars do not always give clear statements that would help those who do not enjoy lengthy reading and might otherwise be discouraged.🙏❤️🌹 Ultimate realities (Paramattha-dhammas)“Paramattha-dhamma” is a term coined by the Blessed One to point to the truly real phenomena in all worlds. What are paramattha-dhammas? They are the realities that truly exist in all worlds. For those who have the predisposition they are easy to understand; for those without such predisposition they are somewhat difficult to grasp. Try observing for a moment: can you perceive ultimate realities when those ultimate realities are manifest right now? Stand and look around you — what do you see, hear, know? Certainly you perceive many things beyond count. That is a true fact, yet you may not yet recognize what an ultimate reality is.Look again: if you group things, how many groups are there? Still too many to count: a group of men, a group of women, groups of other animals, groups of trees of all kinds, groups of clouds, groups of stars, etc. To avoid an endless number, because the things of the world are natural phenomena, within this nature there are only certain groups. You have already counted: human groups, animal groups, object groups. Thus there is no need to recount all those groups again — rather, include only those groups that share similar essential characteristics.If you examine more carefully, in this world there are only things endowed with life and things not endowed with life. To make listening easier: there is the realm of living nature and the realm of non-living nature. These two kinds of nature are the paramattha-dhammas. Apart from this distinction, all other labels are conceptual constructs used by people to praise, blame, or oppress one another — there is no real basis in them.Because beings have two eyes they can look forward and see others’ faces, but cannot see their own faces when standing; they see others’ blemishes but do not see their own. They perceive external nature, which includes both sentient and insentient phenomena, yet forget to look at themselves — which too are composed of sentient and insentient elements. Thus there are nāma (mental, sentient) and rūpa (physical, insentient), or citta / cetasika (sentient mental factors) and rūpa (insentient physical). The same applies to the categories. In our world, paramattha-dhammas are the sentient nature and the insentient nature. Everything else is merely language that misleads humans and animals.—All phenomena arise from causes and conditionsThe Blessed One taught that all large composite things, when divided into the smallest indivisible units, are called kalāpas. Within a kalāpa there are eight rūpas that cannot be further divided. They arise and decay very quickly, beyond easy calculation. A kalāpa arises before it ceases; when a kalāpa ceases it passes away to make way for a new kalāpa that has arisen; this process continues without beginning and without end. The kalāpas that include eight rūpas are called the indestructible (avipphanna) rūpas. Those rūpas are: paṭhavī (earth), tejo (fire), vayo (air), āpo (water), vaṇṇa (color/visible form) — (here the text shows a table of all twenty-eight rūpas that we will discuss).rasa (taste), ojā (nutritive essence/food). We already know that kalāpa is the smallest unit in the universe, therefore larger things are sets of kalāpas, fewer or more depending on the size of the object. A kalāpa, arising before ceasing, possesses four characteristics: udvatti — one element in initial arising; sthāpana — one element in continuation/growth; jīvitindriya — one element sustaining life; and jaraṃ/vaya — one element of decay and cessation (the text uses classical Pali-derived categories). Thus, the eight indestructible rūpas plus the four processual characteristics make twelve; therefore larger composite rūpas — which are sets of kalāpas — must also include the ākāsa rūpa (space-element) between kalāpas. Consequently, among the insentient rūpas, excepting none, there must necessarily be thirteen types. Up to this point, do you see anything else? If you have not reflected on this before, you surely did not know. But once you reflect on the nature of insentient phenomena, there will be no more doubt.Because all natural phenomena without exception must be made up of sets of kalāpas (thirteen rūpas that arise and cease), so larger things also arise and cease. They cannot be seen with ordinary sight. They can, however, be apprehended by wisdom when doubt ceases. One may also formulate the following principle — a central formula of the teaching:🙏 Whatever properties the smallest units possess, the larger compounds that are collections of those small units possess the same properties. And conversely: whatever properties the large things possess, the small constituents that make them up possess the same characteristics. 🙏As for the single kalāpa — which the Blessed One referred to as the smallest thing — do we believe in it? Believe because the Blessed One was one who knew, or believe because the Blessed One both knew and directly saw for himself. There is nothing difficult about this for those who like to contemplate very deeply. The Blessed One declared that the eight rūpas cannot be separated. If a person quickly forgets—even the question whether fire has earth in it or whether water has fire in it—he would be unable to answer correctly.The three domains of rūpa — color (form), smell, and taste — are present in all things; there is no object without these three rūpas. Be aware that it is certainly true that kalāpa is the smallest indivisible thing. Scientists ask: so reject what science has discovered, such as the atom — what does the Buddha understand about the depth of science that science has not yet reached? It is not that the Buddha does not acknowledge scientific findings; rather, he knew that science has not yet reached those deeper points. If one had instruments to extract smell or detect taste, one would clearly know that atoms also have these elements. Science is merely limited by the distance of its methods; science cannot yet detect everything. For example, when asked why intelligence (wisdom) exists, science replies: it comes from heredity, from the brain, from nourishment. Another question: if two siblings are born very similar in life, do they have the same intelligence? Some say that genes, diet, and brain structure produce intelligence. In truth, it is not that a good brain automatically gives intelligence; intelligence designs the brain to a form. The Buddha pointed out that mind is primary, while wisdom is an accumulation across lifetimes — if there is no accumulation, wisdom is also scant. Science does not know from where this wisdom comes because it does not accept the continuity of lives from one to another.—Not invented nor imaginedThere was a meditation teacher who liked to take students into nature to study. On one occasion they saw a mango tree and a ripe mango fruit. He asked, “What do you see in the mango fruit?” One student replied, “I see a mango.” Another answered, “A mango has someone who chews it.” Another said, “The mango is something perceived by someone.” The Dhamma conversation continued. Then he asked two students who had not yet replied. The first student replied that all of the previous descriptions were correct but that it is not limited to those: the mango comes from a mango blossom, the blossom comes from the mango branch, the branch from the tree, the tree from the root, the root from the seed, the seed from the unripe mango, and so on.How did the other student understand it? That student answered similarly, tracing from the mango fruit down to root and seed: the seed was planted by a person, the planter was born from a lineage, lineage from a world, the world from a thousand causes, those from craving (taṇhā), taṇhā from feeling (vedanā), feeling from contact (phassa), contact from the six sense bases (āyatanā), the sense bases from nāma and rūpa; nāma and rūpa from consciousness (viññāṇa), consciousness from mental formations (saṅkhāra), saṅkhāra from ignorance (avijjā), etc. There follow the results of ignorance: the truths of suffering (dukkha-sacca) and its co-terms — the realms of desire, form, and formless, cycles of defilement, cycles of action (kamma), cycles of suffering, etc.The teacher was pleased to see that his student replied correctly according to his own understanding. When returning, he entered his study place and picked up the Tipiṭaka and asked his pupils a final question: what do you see within the Tipiṭaka? Each student answered according to his own insight. He approached the student who had earlier explained the mango and asked, “Child, you did not see it and respond first — what do you see in the Tipiṭaka?”All phenomena have causes and conditions. Causes and conditions are all—only when they are present and sufficient can a phenomenon arise; if the causes and conditions are not yet present or sufficient, that phenomenon cannot arise.I respectfully pay homage to the Triple Gem, the most venerable object of reverence equal to life itself.I respectfully pay homage to the Buddha’s virtues, with highest veneration and heartfelt respect to my fellow Dhamma-friends, brothers and sisters, and to all listeners.Before I explain in detail, please forgive me: if there are mistakes in these expositions, please excuse them, because they are my own understandings within the formulas of the Buddha’s teaching; the Tipiṭaka itself does not always explain them. I have read many well-known philosophical books internationally; most of the authors do not elaborate, leaving readers to resolve matters on their own. When I read the Tipiṭaka and the Blessed One’s teaching much is also not elaborated. I asked myself why those learned scholars do not state things directly in a way that would help those who are not fond of reading and might be discouraged.🙏❤️🌹 Ultimate realities
(Paramattha-dhammas)(Repeat of the earlier passage that explains paramattha-dhammas, living and non-living, etc., as above.)—All phenomena arise from causes and conditions(The text repeats the teaching on kalāpas, the eight and thirteen rūpas, the principle that properties of small units and large composites correspond, and the mango example and chain of dependent origination, as above.)
Votre message a été envoyé
Votre message a été envoyé
French translationJe rends respectueusement hommage au Triple Joyau (les Trois Trésors), l’objet de vénération le plus honoré — aussi précieux que la vie elle-même.Je rends respectueusement hommage aux qualités du Bouddha, avec la plus haute vénération et un profond respect envers mes amis du Dhamma, frères et sœurs, ainsi qu’à tous les auditeurs.Avant d’exposer en détail, veuillez m’excuser : s’il y a des erreurs dans ces expositions, pardonnez-moi, car ce sont mes propres compréhensions à l’intérieur des formules de l’enseignement du Bouddha ; le Tipiṭaka lui-même n’explique pas toujours tout. J’ai lu de nombreux ouvrages philosophiques connus au niveau international ; la plupart des auteurs n’apportent pas de longs développements, laissant le lecteur se débrouiller. En lisant le Tipiṭaka et les enseignements du Bienheureux, beaucoup de choses ne sont pas non plus développées. Je me suis demandé pourquoi ces savants et érudits n’expliquent pas de façon plus franche, ce qui pourrait aider ceux qui n’aiment pas lire longtemps et qui seraient sinon découragés.🙏❤️🌹 Les réalités ultimes (paramattha-dhammas)Le terme « paramattha-dhamma » a été introduit par le Bienheureux pour désigner les phénomènes réellement existants dans tous les mondes. Qu’est-ce que les paramattha-dhammas ? Ce sont les réalités qui existent véritablement en tous mondes. Pour ceux qui ont la disposition adéquate, c’est facile à comprendre ; pour ceux qui n’ont pas cette disposition, c’est un peu difficile. Essayez d’observer un instant : pouvez-vous percevoir les réalités ultimes lorsque ces réalités ultimes se manifestent maintenant ? Tenez-vous debout et regardez autour de vous — que voyez-vous, entendez-vous, connaissez-vous ? Vous percevez certainement beaucoup de choses, innombrables. C’est un fait, et pourtant vous ne savez peut-être pas encore ce qu’est une réalité ultime.Regardez encore : si vous regroupez les choses, combien de groupes existe-t-il ? Encore trop pour être comptés : un groupe d’hommes, un groupe de femmes, des groupes d’animaux, des groupes d’arbres de toutes sortes, des groupes de nuages, des groupes d’étoiles, etc. Pour éviter une énumération infinie, puisque les objets du monde sont des phénomènes de la nature, au sein de cette nature il existe seulement certains groupes. Vous avez déjà compté : groupe humain, groupe animal, groupe des choses. Il n’est donc pas nécessaire de recomptabiliser ces groupes ; regroupez plutôt ceux qui partagent des caractéristiques essentielles semblables.Si vous examinez plus profondément, dans ce monde il n’y a que des êtres vivants et des êtres non vivants. Pour simplifier l’écoute : il y a la nature vivante et la nature non vivante. Ces deux sortes de nature sont les paramattha-dhammas. En dehors de cette distinction, tout autre nom est une construction conceptuelle qui égare les hommes et les animaux ; il n’y a rien de réel dans ces appellations. Parce que les êtres ont deux yeux, ils peuvent regarder devant eux et voir le visage d’autrui, mais ne peuvent pas voir leur propre visage debout ; ils voient les taches d’autrui mais pas leurs propres taches. Ils perçoivent la nature extérieure, qui comprend les phénomènes sentients et insentients, et oublient de regarder leur propre nature, qui est elle-même composée d’éléments sentients et insentients. Ainsi il y a nāma (mental, sentient) et rūpa (physique, insentient), ou citta / cetasika (facteurs mentaux sentients) et rūpa (insentient). Il en va de même pour les autres catégories. Dans notre monde, les paramattha-dhammas sont la nature sentiente et la nature insentiente. Le reste n’est que langage qui égare.—Tous les phénomènes ont des causes et des conditionsLe Bienheureux a enseigné que tous les objets composés, si on les divise jusqu’aux plus petits éléments indivisibles, s’appellent des kalāpas. Dans un kalāpa il y a huit rūpas qui ne peuvent pas être divisés. Ils naissent et cessent très rapidement, au-delà d’un calcul aisé. Un kalāpa naît avant de cesser ; quand un kalāpa cesse il laisse place à un nouveau kalāpa qui est déjà né ; ce processus continue sans commencement ni fin. Les kalāpas comprenant huit rūpas sont appelés les rūpas invincibles (avipphanna). Ces rūpas sont : paṭhavī (terre), tejo (feu), vayo (air), āpo (eau), vaṇṇa (couleur/forme visible) — (le texte montre un tableau des 28 rūpas que nous allons étudier).rasa (goût), ojā (essence nutritive). Nous savons déjà que le kalāpa est l’unité la plus petite de l’univers ; par conséquent, les choses grandes sont des ensembles de kalāpas, en moindre ou plus grand nombre selon la taille de l’objet. Le kalāpa, naissant avant de cesser, possède quatre caractéristiques : udvatti (élément d’apparition), sthāpana (élément de maintien/croissance), jīvitindriya (élément de soutien de la vie), et jara/vaya (élément de vieillissement/cessation). Ainsi les huit rūpas invincibles et les quatre caractéristiques processuelles font douze ; de sorte que les grands composés, ensembles de kalāpas, doivent aussi comprendre le rūpa akāsa (élément espace) entre les kalāpas. Par conséquent, parmi les rūpas insentients, sans exception, il doit y avoir treize types nécessaires. À ce stade, voyez-vous autre chose ? Si vous n’y avez jamais réfléchi, vous ne le saviez sûrement pas. Mais si vous réfléchissez à la nature des phénomènes insentients, vous n’aurez plus de doute.Parce que toutes les natures (phénomènes) sans exception doivent être composées d’ensembles de kalāpas (treize rūpas qui naissent et cessent), donc les grandes choses naissent et cessent de la même façon. On ne peut pas les voir avec la vue ordinaire. Elles peuvent cependant être perçues par la sagesse lorsque le doute cesse. On peut aussi établir la formule suivante — une formule centrale de l’enseignement :🙏 Ce que possèdent les plus petites unités, les plus grands regroupements constitués de ces petites unités possèdent les mêmes caractéristiques. Et inversement : ce que possèdent les grands objets, les petites composantes qui les constituent possèdent aussi ces mêmes caractéristiques. 🙏Quant au kalāpa unique — que le Bienheureux nomme la plus petite chose — y croire est-il nécessaire ? On croit parce que le Bienheureux connaissait, ou croit parce que le Bienheureux connaissait et voyait directement de lui-même. Il n’y a rien de difficile pour ceux qui aiment contempler profondément. Le Bienheureux a déclaré que les huit rūpas ne peuvent être séparés. Si une personne oublie rapidement — même la question de savoir si le feu contient de la terre ou si l’eau contient du feu — elle ne pourra pas répondre correctement.Les trois domaines de rūpa — couleur (forme), odeur, goût — sont présents dans tous les objets ; il n’y a pas d’objet qui n’ait pas ces trois rūpas. Notez bien qu’il est certain que le kalāpa est la plus petite unité indivisible. Les scientifiques demandent : faut-il rejeter ce que la science a découvert, comme l’atome ? Que comprendre de la façon dont le Bouddha connaissait des profondeurs que la science n’a pas encore atteintes ? Il ne s’agit pas que le Bouddha refuse les découvertes scientifiques ; il sait simplement que la science n’a pas encore atteint certaines profondeurs. Si vous avez des instruments pour extraire l’odeur ou détecter le goût, vous constateriez clairement que l’atome aussi possède ces éléments. La science est limitée par la portée de ses méthodes ; elle ne peut pas encore tout découvrir. Par exemple, lorsqu’on demande pourquoi l’intelligence existe, la science répond : elle vient de la lignée, du cerveau, de l’alimentation. Une autre question : si deux frères naissent semblables dans la vie, ont-ils la même intelligence ? Certains disent que les gènes, la nourriture et le cerveau forment l’intelligence. En vérité, ce n’est pas que le cerveau donne automatiquement l’intelligence ; l’intelligence façonne le cerveau. Le Bouddha a montré que l’esprit est primordial, tandis que la sagesse (paññā) est une accumulation d’une vie à l’autre ; sans accumulation, la sagesse est peu développée. La science ne sait pas d’où vient cette sagesse parce qu’elle n’accepte pas la continuité des vies d’une existence à l’autre.—Ni inventé ni imaginaireIl y eut un maître de méditation qui aimait amener des étudiants dans la nature pour étudier sur place. Une fois, ils virent un manguier et un fruit de mangue mûr. Il demanda : « Que voyez-vous dans le fruit de la mangue ? » Un étudiant répondit : « Je vois un fruit de mangue. » Un autre dit : « Le fruit de mangue existe pour celui qui le goûte. » Un autre encore dit : « Le fruit est quelque chose perçu par un percevant. » La conversation Dhamma continua. Puis il posa la question à deux étudiants qui n’avaient pas encore répondu. Le premier étudiant répondit que toutes les descriptions précédentes sont justes, mais ce n’est pas tout : la mangue vient de la fleur de mangue, la fleur vient de la branche florale, la branche vient de l’arbre, l’arbre de la racine, la racine de la graine, la graine du fruit jeune, etc.Et l’autre étudiant, comment l’a-t-il compris ? Cet étudiant répondit de la même façon en retraçant depuis le fruit jusqu’à la racine et à la graine : la graine a été plantée par un homme, le planteur est né d’une lignée, la lignée vient d’un monde, le monde de causes plus vastes, celles-ci découlant du désir (taṇhā), taṇhā venant de la sensation (vedanā), la sensation du contact (phassa), le contact des six bases sensorielles (āyatanā), les bases sensorielles du nāma-rūpa, nāma-rūpa de la conscience (viññāṇa), la conscience des formations mentales (saṅkhāra), saṅkhāra de l’ignorance (avijjā), etc. Suivent les fruits de l’ignorance : la vérité de la souffrance, ses corrélats — les mondes de désir, de forme et de non-forme, cycles de passions, cycles de kamma, cycles de pénibilité, etc.Le maître fut satisfait de voir son élève répondre correctement selon sa propre compréhension. Au retour, il entra dans sa bibliothèque d’étude, prit le Tipiṭaka et posa à ses disciples une dernière question : que voyez-vous dans le Tipiṭaka ? Chaque élève répondit selon sa propre compréhension. Il se tourna vers l’étudiant qui avait expliqué la mangue et lui dit : « Mon enfant, tu n’as pas vu et répondu en premier ; que vois-tu dans le Tipiṭaka ? »Tous les phénomènes ont des causes et des conditions. Les causes et conditions sont tout — seulement lorsqu’elles sont présentes et suffisantes un phénomène peut surgir ; si les causes et conditions ne sont pas encore présentes ou suffisantes, ce phénomène ne peut pas naître.(Le texte répète ensuite les hommages initiaux et plusieurs passages précédents sur les paramattha-dhammas, les kalāpas, et la parabole de la mangue, comme indiqué ci-dessus.)—
Résumé (Français — court)Phrase-résumée :Le texte rend hommage au Triple Joyau et expose les paramattha-dhammas : la réalité se divise en vivant (nāma) et non-vivant (rūpa). Il présente les kalāpas (unités indivisibles — 8 rūpas, et 13 types pour les agrégats insensibles) et pose la loi centrale que les caractéristiques des plus petites unités se retrouvent dans les ensembles plus grands. Tout naît de causes et conditions ; l’esprit et l’accumulation de la sagesse sont primordiaux (exemple de la mangue pour la dépendance conditionnelle).Points clés (3–4 puces) :• Hommage initial et humilité interprétative.• Distinction essentielle : nāma (mental) vs. rūpa (physique).• Théorie des kalāpas : unités minima → composites.• Principe petit↔grand, causalité conditionnée, enchaînement (dependent origination).
បបរមត្ថពុទ្ធិ 