រូបធម៌ > Rūpa-dhamma Rūpa-dhamma
ព្រះពុទ្ធ ព្រះធម៌ ព្រះសង្ឃ BUDDHA DHARMA SANGHA
រូបធម៌
ៗទាំងអស់ពុំមានបញ្ហា🙏។
បរមត្ថធម៌ ការពិត
ទឹកមួយដំណក់ នៅសម្គាល់ទឹកមួយដំណក់ តែទឹកមួយដំណក់ធ្លាក់ទៅក្នុងទឹកសមុទ្រទឹកមួយដំណក់ឈប់មាន។ ដើមឈើមួយដើមនៅតែឯងគឺជាដើមឈើ តែបើនៅជុំគ្នា គឺជាព្រៃ។អំបោះមួយសរសៃនៅតែឯងគឺជាអំបោះមួយសរសៃ តែបើគេយកត្បាញ គឺជាក្រណាត់។ល។
១កលាប ដែលមានរូប៨ នៅតែឯងគឺ ១កលាប ។តែបើជាសំណុំកលាបតិចឬច្រើនអាចក្លាយទៅជាវត្ថុរាប់មិនអស់។
បញ្ហាខន្ធដែលជាចក្ខុវិញ្ញាណ ធ្វើកិច្ច សម្រាប់ មើល វត្ថុខាងក្រៅ ។ បញ្ចក្ខន្ធដែលជាសោតៈវិញ្ញាណធ្វើកិច្ច សម្រាប់ឮសំឡេង។ បញ្ចក្ខន្ធដែលជាឃានវិញ្ញាណ ធ្វើកិច្ចសម្រាប់ដឹងក្លិន។ បញ្ចខន្ធ ដែលជាជីវ្ហាវិញ្ញាណធ្វើកិច្ច សម្រាប់ដឹងរស។បញ្ចខន្ធ ដែលជាកាយវិញ្ញាណធ្វើកិច្ចសម្រាប់ ដឹងផោដ្ឋព្វៈ បញ្ចខន្ធ ដែលជាមនោវិញ្ញាណធ្វើកិច្ចសម្រាប់គិតពិចារណា។ បញ្ចខន្ធទាំង៦នេះអាចកើតឡើង អាស្រ័យទ្វារទាំង៦ដែលជាទីអាស្រ័យនៃអាយតនៈ៦ ខាងក្នុង។ អាយតនៈ ៦ ខាងក្នុងអាចកើតមានព្រោះ មាន កលាប រូប ១០ ជាបច្ច័យ កលាបរូប ១០ អាចមានព្រោះមានកម្មជាបច្ច័យ កម្មកើតមានព្រោះមានអវិជ្ជាជាបច្ច័យ អវិជ្ជាកើតមានព្រោះមានអ្វីជាបច្ច័យ?បើយើងធ្វើសំណួរនេះរហូតទៅគឺគ្មានខាងដើមហើយក៏គ្មានទីបញ្ចប់ គឺនៅក្នុង បដិច្ចសមុប្បាទធម៌ កិលេសវដ្ត កម្មវដ្ត វិបាកវដ្ត ដែលជាហេតុនិងបច្ច័យឱ្យមាន អរិយៈសច្ច២ គឺ ទុក្ខសច្ចៈ និង
សមុទ្ទសច្ច :។ ចំណែក និរោធសច្ចៈនិង មគ្គសច្ចៈ គឺជាវិធីបដិបត្តិ ដើម្បីព្រះនិព្វាន រួចផុតចាកទុក្ខទាំងអស់។
តែក៏អាស្រ័យអយតនៈ ៦ខាងក្រៅដែរទើប វិញ្ញាណទាំង៦អាចកើតបាន ដូច្នេះ វិញ្ញាណទាំង៦ដែលអាចកើតបានដោយសារហេតុនិងបច្ច័យ ដែលព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធត្រាស់ដឹងនោះឯង។ វិញ្ញាណទាំង ៦ផ្គុំគ្នា ធ្វើឲ្យមានការយល់ច្រឡំជាសត្វជាបុគ្គល វិញ្ញាណទាំង ៦ក៏មិនមានភាពជាអមតៈដែរ មានការផ្លាស់ប្ដូរ កើតរលត់ រាប់មិនអស់ក្នុងមួយផ្ទាត់ដៃ។ គឺជាខ្សែវិថី ដែលពុំអាចបែកគ្នា។ កើតរលត់មួយផ្ទាត់ដៃរាប់មិនអស់ វិលវល់ក្នុងវដ្តសង្សារគឺកាមភព រូបភព អរូបភព។ចំណែកឯរូបខាងក្រៅក៏ប្ដូរផ្លាស់ រាប់មិនអស់ដែរព្រោះជាសំណុំកលាប ។បើយល់ដល់កន្លែងនេះយើងសួរថាតើពិភពលោកនិងសត្វលោកមានឬទេ?បើយើងឆ្លើយតាមបញ្ញត្តិដើម្បីឲ្យស្ដាប់បានគឺពិភពលោកមាននិងសត្វលោកមាន។តែបើឆ្លើយតាមការពិតជាបរមត្ថ ឆ្លើយថាមានក៏មិនត្រូវ ឆ្លើយថាមិនមានក៏មិនត្រូវ។មានតែឆ្លើយថានៅក្នុងលោកនេះមិនមានអ្វីក្រៅអំពីធម្មជាតិដែលមានវិញ្ញាណ(នាមធម៌)និងធម្មជាតិអត់វិញ្ញាណ(រូបធម៌)កើតរលត់បន្តគ្នាយ៉ាងរហ័សប្រព្រឹត្តទៅតាមច្បាប់ធម្មជាតិដែលព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធបរមគ្រូត្រាស់ដឹងគឺអនិច្ចំ ទុក្ខំ អនត្តា ។ធម៌ទាំងឡាយមានហេតុនិងបច្ច័យ។ បដិច្ចសមុប្បាទធម៌ ។ធម្មជាតិណាកើតជាធម្មតាធម្មជាតិនោះរលត់ជាធម្មតា។ សង្ខារធម៌ សង្ខតធម៌ ។
ការធ្វើអត្ថាធិប្បាយខាងលើកនេះដោយសង្ខេប ។ ដោយបរិយាយខ្ញុំបាទបានធ្វើហើយ តាំងពីដើមឆ្នាំ ២០២៣។ ដោយមានរូបមន្ត ឬច្បាប់ធម្មជាតិ ដែលព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធត្រាស់ដឹងជាសំអាង។
ចំណែកឯវិថីទាំង៦ ដែលខ្ញុំបាទបានធ្វើអត្ថាធិប្បាយខាងលើនេះ មិនមានអ្វីក្រៅអំពីវិថីចិត្តទាំង ៦ដែលកំពុងប្រាកដក្នុងពេលនេះ។
Tuតាំងតែពីដើមដែលគ្មានខាងដើម មកដល់បច្ចុប្បន្ន ពិភពលោកដេកលក់នៅក្នុងការស្មានហើយនិងការគិត ពុំមានពេលណាដែលយើងភ្ញាក់ ហើយនិងបន្តដំណេកតទៅទៀតដែលគ្មានទីបញ្ចប់បើមិនបានជួប នូវ ព្រះធម៌ដែលជាមរតកដ៏ពិសេសឬជាថ្នាំទិព្វសម្រាប់ឱ្យសត្វលោកដែលមានឧបនិស្ស័យជាមួយនឹងព្រះធម៌ច្បាស់លាស់ រស់ មានជីវិតឡើងឃើញការពិត។ ចំណែកឯការពិតឃើញបានការពិតរបស់យើងម្នាក់ប៉ុណ្ណោះ។ ឯការពិតអ្នកដទៃពុំអាចដឹងឡើយ។តែបើថាដឹងគឺគ្រាន់តែស្មានទៀតហើយ។ ឧទាហរណ៍ ដើម្បីយល់ មនុស្សម្នាក់លូកដៃចូលទៅក្នុងភ្លើង មិត្តយល់ថាក្តៅ គឺមិត្តយល់ច្រឡំការស្មានការគិតហើយនិងការពិត។ការពិតដែលដឹងគឺអ្នកដែលលូកដៃចូលក្នុងភ្លើងនោះឯងដែលដឹងការពិតសម្រាប់គាត់។តែបើមិត្តចង់ដឹងការពិតដែរមិត្តក៏លូកដៃទៅក្នុងភ្លើង ដឹងធាតុក្តៅ ហើយមិត្តយល់ថាការក្តៅរបស់មិត្ត ដែលជាធម៌ពិត។ ក៏យល់ថាការក្តៅ របស់បុគ្គលនោះក៏ដូចមិត្តដែរ គឺជាការយល់ច្រឡំជាន់នូវការយល់ច្រឡំម្ដងទៀត។ មិនមែនធម៌ពិតឬបរមត្ថធម៌ទេគឺការស្មាន។ បានសេចក្ដី ថា បរមត្ថ ធម៌ម្នាក់សម្រាប់មនុស្សម្នាក់ ពុំមាន២។
ខ្ញុំបាទសូមអនុមោទនាចំពោះអ្នកអាននិងមិត្តព្រះធម៌ទាំងអស់ ទោះជាយល់ក្តីឬមិនយល់ មិនមែនមិត្ត គឺជាឧបនិស្ស័យពីអតីតជាតិឬក៏និស្ស័យនៅក្នុងជាតិនេះឲ្យជួបព្រះធម៌។
ÉNGLISH
English Translation
(from the original Khmer text you provided)
> The universe is not composed of individual beings, but of impersonal elements — mental and physical phenomena — arising and ceasing by nature. This is the truth realized by the Buddha.
Those who are unaware live with attachment to forms and beings, believing in the idea of ‘self’ and ‘others’. But those with wisdom know that what truly exists are only conditional phenomena.
Everything arises because of causes and ceases when those causes disappear. What you see, hear, smell, taste, touch, and think — they are not ‘you’ or ‘others’. They are just conditioned elements, momentarily arising and passing away.
This is the natural law — the Dhamma — discovered and proclaimed by the Buddha through his supreme wisdom.
To realize this is to see the truth, to be free from delusion, and to step on the path that leads out of suffering.
Vipassana’s Special Commentary
This teaching is not a debate. It is not an argument. It is a clarification.
Just as someone walking to the market might describe the flowers, trees, animals, and people they see along the road — so too does this text describe what is present along the path of reality. It is not to convince, but to illuminate.
The Buddha’s wisdom is like a mirror: it doesn’t create the truth, it simply reflects it.
May this reflection guide those with the eyes to see.
‘
Video
La Vérité Ultime (Paramattha Dhamma)
Une goutte d’eau, tant qu’elle est perçue comme une goutte d’eau, existe en tant que telle. Mais lorsqu’elle tombe dans l’océan, elle cesse d’exister en tant que goutte.
Un arbre seul est un arbre, mais plusieurs ensemble deviennent une forêt.
Un seul fil est un fil, mais plusieurs tissés ensemble forment un tissu.
Un seul kalāpa (unité de matière contenant 8 éléments de base) reste un kalāpa, mais plusieurs kalāpas réunis forment un objet matériel inquantifiable.
Les cinq agrégats, tels que la conscience visuelle (cakkhu-viññāṇa), accomplissent leur fonction en voyant les objets externes ;
La conscience auditive (sota-viññāṇa) entend les sons ;
La conscience olfactive (ghāna-viññāṇa) sent les odeurs ;
La conscience gustative (jivhā-viññāṇa) goûte les saveurs ;
La conscience tactile (kāya-viññāṇa) sent les sensations physiques ;
La conscience mentale (mano-viññāṇa) pense et réfléchit.
Ces six types de conscience naissent en dépendance des six bases internes (āyatana internes). Ces bases internes existent grâce aux dix types de kalāpa rūpa (matière subtile).
Ces kalāpas naissent en dépendance du kamma.
Le kamma naît en dépendance de l’ignorance (avijjā).
Et si l’on demande ce qui cause l’ignorance, la réponse est qu’il n’y a ni commencement ni fin.
Ceci est expliqué dans la doctrine du Paṭiccasamuppāda (origine interdépendante), à travers trois cycles :
le cycle des souillures (kilesa-vaṭṭa),
le cycle du kamma (kamma-vaṭṭa),
le cycle des résultats (vipāka-vaṭṭa),
ce qui engendre les deux nobles vérités :
la vérité de la souffrance (dukkha-sacca),
la vérité de l’origine de la souffrance (samudaya-sacca).
Les deux autres vérités — la cessation (nirodha-sacca) et le chemin (magga-sacca) — montrent la voie vers le Nibbāna, la libération finale.
Mais ces six consciences ne naissent pas seulement à cause des six bases internes ;
elles dépendent aussi des six bases externes.
Les six consciences naissent en interdépendance selon des causes et conditions que le Bouddha a pleinement comprises.
Leur réunion crée l’illusion d’un être ou d’un individu.
Pourtant, ces consciences ne sont pas permanentes ;
elles apparaissent et disparaissent d’innombrables fois en un seul claquement de doigts.
Elles forment une continuité inséparable qui circule sans fin dans les trois mondes :
le monde du désir (kāma-loka),
le monde de la forme (rūpa-loka),
le monde sans forme (arūpa-loka).
De même, la matière externe change sans cesse, car elle est constituée d’agrégats de kalāpas.
Ainsi, à ce niveau de compréhension, nous devons nous demander :
« Le monde et les êtres vivants existent-ils vraiment ? »
Si l’on répond selon la convention, ils existent.
Mais selon la vérité ultime (paramattha), dire qu’ils existent ou qu’ils n’existent pas est incorrect.
La seule réponse juste est :
« Dans ce monde, il n’y a rien d’autre que des phénomènes naturels — certains avec conscience (nāma-dhamma), d’autres sans conscience (rūpa-dhamma) — qui apparaissent et disparaissent très rapidement selon les lois naturelles que le Bouddha a découvertes : anicca (impermanence), dukkha (souffrance), anattā (non-soi), selon la loi de causalité et le Paṭiccasamuppāda. »
Tout ce qui naît naturellement s’éteint naturellement — ce sont les sankhāra-dhamma, les choses conditionnées.
Cette explication est un résumé.
Je l’ai déjà présentée dès le début de l’année 2023, avec des formules exprimant les lois naturelles comprises par le Bouddha.
Les six voies évoquées ici ne sont autres que les six types de conscience en activité à cet instant même.
Depuis un commencement sans commencement jusqu’à aujourd’hui, le monde dort dans les suppositions et les pensées.
Nous ne nous réveillons jamais, à moins de rencontrer le Dhamma — cet héritage spirituel inestimable,
le remède divin pour ceux qui ont les conditions nécessaires pour le recevoir.
Cependant, la vérité ne peut être réalisée que par chacun pour soi.
La vérité des autres ne peut être connue.
Si quelqu’un prétend la connaître, ce n’est qu’une supposition.
Exemple : une personne met la main dans le feu.
Un ami peut supposer que c’est chaud, mais seule la personne qui ressent la chaleur connaît réellement la vérité de cette expérience.
Si l’ami veut aussi savoir, il doit lui-même toucher le feu.
Mais penser que sa sensation est identique à celle de l’autre est une confusion — une illusion superposée à une autre illusion.
Ce n’est pas la vérité ultime.
La vérité ultime appartient à chacun. Elle n’est pas double.
Je rends hommage à ceux qui lisent ceci,
qu’ils comprennent ou non,
car c’est le fruit de causes anciennes (upanissaya),
soit d’une vie passée, soit de cette vie présente,
qui leur permet de rencontrer le Dhamma.
Cette réflexion décrit un chemin parcouru par un pratiquant qui observe, avec attention et clarté, les phénomènes qui surgissent le long de la voie. Il ne cherche pas à convaincre, mais simplement à montrer ce qu’il a vu.
បបរមត្ថពុទ្ធិ 